AC 12 2005 (PDF, 1.18 MB) - Federale Overheidsdienst Justitie

Nr. 657 - 9.12.05 HOF VAN CASSATIE 2467
ving inzake wegen;
- voor zoveel als nodig, het artikel 274 van de nieuwe gemeentewet, gecoördineerd bij
het koninklijk besluit van 24 juni 1988, zoals het voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
is gewijzigd door artikel 34, 1°, van de Brusselse ordonnantie van 17 juli 2003 tot wijziging
van de nieuwe gemeentewet.
Aangevochten beslissingen en redenen
Het arrest beslist dat het litigieuze stuk grond eigendom is gebleven van de [eerste
verweerster], ook al is het bij koninklijk besluit van 24 maart 1969 ingedeeld bij de
"Rijkswegen" (thans "grote wegen" genaamd) op de volgende gronden :
"a) De partijen betwisten niet dat, ten gevolge van het koninklijk besluit van 24 maart
1969 waarbij de Van Volxemlaan, de Tweede Britse Legerboulevard en de Hallestraat
(tussen de Katangastraat en de Waterstraat), die op het grondgebied van de [eerste
verweerster] liggen, ingedeeld zijn bij de Rijkswegen, die wegen, welke tot dan gemeentewegen
waren, tot de rijkswegen zijn gaan behoren. Zij betwisten evenmin dat de [eerste
verweerster] in elk geval tot dat ogenblik eigenaar was van de grond waarop die wegen
liggen.
Het geschil heeft in de eerste plaats betrekking op de vraag of genoemd besluit waarbij
een gemeenteweg bij de Rijkswegen werd ingedeeld tot gevolg heeft gehad dat de
eigendom van de grond van de [eerste verweerster] op de Staat is overgegaan. Ingeval de
Staat in 1969 eigenaar geworden is van de grond waarop de weg ligt, ontstaat een tweede
geschil, namelijk of de [eerste verweerster] opnieuw eigenares van de grond geworden is
op het ogenblik van de latere verandering van bestemming van de weg, zodat de ruil van
gronden met Volkswagen in 1984 betrekking had op andermans zaak dan wel of de Staat
eigenaar van die grond gebleven is ook al was de bestemming van de weg veranderd, in
welk geval de ruil regelmatig zou zijn.
b) [Eiser] voert zowel de letter als de parlementaire voorbereiding en de geest van de
wet van 9 augustus 1948 houdende wijziging van de wetgeving inzake wegen aan om te
betogen dat 'de indeling zomaar vanzelf gebeurt' en dat 'de eigendom de indeling volgt',
dat dus in casu de indeling van de weg onder de grote wegen en de gevolgen ervan ingetreden
zijn ongeacht het door de gemeente ingenomen standpunt en dat de overdracht van
de eigendom ten voordele van de Staat zomaar het gevolg is van de indeling.
De [eerste verweerster] verklaart dat eigendomsoverdracht enkel mogelijk is ofwel door
de wil van de eigenaar, ofwel als een gevolg van de wet, wat in casu niet het geval is.
Enerzijds immers heeft de [eerste verweerster] zich uitdrukkelijk verzet tegen de eigendomsoverdracht;
anderzijds echter, terwijl artikel 1 van de wet van 9 augustus 1948
uitdrukkelijk bepaalt dat de eigendom van de bij de Rijkswegen ingedeelde provinciewegen
kosteloos overgaat op de Staat, bepaalt artikel 3 niet dat eigendomsoverdracht
plaatsvindt als een gemeenteweg bij de Rijkswegen wordt ingedeeld.
c) Artikel 76, 7°, van de gemeentewet van 30 maart 1836, dat een reactie was op het
Nederlandse centralisme, kende aan de gemeenten de bevoegdheid toe te bepalen welke
verkeerswegen deel uitmaakten van de grote wegen; artikel 3 van de wet van 9 augustus
1948 heeft die bepaling gewijzigd en de regeling ervan omgekeerd door aan de Koning de
bevoegdheid toe te kennen de grote wegen aan te wijzen in de stedelijke gebieden (artikel
274 van de nieuwe gemeentewet).
Artikel 1 van de wet van 1948 waarbij artikel 78 van de provinciewet van 30 april 1836
wordt gewijzigd, bepaalt dat de door de Koning geregelde indeling van de wegen tussen
de Staat en de provincie 'kosteloze toewijzing medebrengt van de eigendom van bedoelde
wegen'. Artikel 3, tweede lid, van voornoemde wet bepaalt dat 'de Koning de grote wegen
bepaalt in de doortocht der steden en der aaneengebouwde gedeelten der plattelandsgemeenten
na het advies van de gemeenteraad en van de bestendige deputatie te hebben