Kroniek van een halve eeuw Belgische Ontwikkelingssamenwerking

voor ontwikkelingssamenwerking van de meeste Afrikaanse landen en lost de
problemen niet op. Om niet in de neerwaartse spiraal van een algemene
recessie terecht te komen, stelt de Wereldbank in 1987 het Speciaal
Programma voor Afrika (SPA) op als antwoord op de moeilijkheden en de
aanpassingsbehoeften van die landen. Dankzij het programma kunnen er
sneller aanvullende financiële middelen ter beschikking worden gesteld (de
bijdrage van België bedraagt 1,5 miljard Belgische frank voor de eerste vijf
jaar). Daarna verandert het geleidelijk aan in een forum waar de donorlanden,
waaronder België, informatie kunnen uitwisselen over de voorwaarden van
hun respectieve hulpprogramma's. Op die manier kan men de hulp
aanpassen aan de behoeften van de begunstigde landen: er worden leningen
toegekend aan lagere rentevoeten en de begunstigde landen zijn niet langer
verplicht om goederen en diensten aan te kopen in de donorlanden in ruil voor
ontwikkelingshulp. Het SPA ligt ook aan de basis van een hele reeks
vernieuwingen en proefmodellen. De donorlanden beginnen hun acties op
elkaar af te stemmen en zetten zich in voor dezelfde programma's. Zo zal
België, dat tijdens het opstellen van het SPA zelf zijn begunstigde landen
heeft geselecteerd, een deel van zijn bijdrage in het gemeenschappelijke
fonds van de Wereldbank storten. Vele landen zijn ook bereid om een
gemeenschappelijk sectoraal steunprogramma uit te werken en begrotingssteun
te geven aan de begunstigde landen. Op die manier komt er wat meer
ruimte in de begrotingen voor onderwijs en gezondheidszorg van het
betreffende land, en ook in de algemene begroting.
De structurele aanpassingsprogramma's kregen vaak heel wat kritiek en
afkeuring over zich heen. Ook België was er niet onverdeeld blij mee en
verleende gedurende vele jaren steun aan SAPRIN, een internationaal
netwerk van meer dan 1500 verenigingen en ngo's die de structurele
aanpassingsprogramma's aan een nauwkeurig en kritisch onderzoek wilden
onderwerpen. Die aanpassingsprogramma’s zorgden inderdaad voor het
versterken van de economieën van enkele landen op middellange termijn,
maar de economische groei bleef meestal uit. De corruptie voerde
daarentegen hoogtij. Privémonopolies namen de plaats in van overheidsmonopolies
en de investeringen uit het buitenland beperkten zich tot de –
dure - exploitatie van de natuurlijke rijkdommen. De werkloosheid steeg, de
levensstandaard daalde. De diensten van algemeen belang die voorheen
gratis waren, zoals onderwijs en gezondheidszorg, stonden plots enkel open
voor wie het zich kon veroorloven.
In de loop van die jaren heeft België, net als de andere donorlanden,
bijgedragen aan het vergroten van de schuldenlast van de ontwikkelingslanden
door steeds meer leningen van land tot land toe te staan (hoewel de
leningsvoorwaarden erg gunstig waren) en door via privébanken krediet te
verlenen aan projecten die soms steunden op al te oppervlakkige studies of
plannen, of die niet gerechtvaardigd waren. Voor deze kredieten stond de
Nationale Delcrederedienst garant. Een aantal projecten slaagde,
36