Kroniek van een halve eeuw Belgische Ontwikkelingssamenwerking

Hoofdstuk 4: De actoren op het terrein: de ontwikkelingswerkers
Een professioneel persoon die zijn kennis betaald of vrijwillig ter beschikking
stelt aan een land, een bevolking, een instelling of een gemeenschap in een
ontwikkelingsland wordt gewoonlijk ‘ontwikkelingswerker’ genoemd.
Verschillende personeelscategorieën
De ontwikkelingswerkers kunnen op verschillende manieren in categorieën
worden ingedeeld, afhankelijk van de gehanteerde criteria (kwalificaties,
diploma’s, leeftijd…). Aangezien we ons in dit werk richten op de officiële
ontwikkelingshulp van België, beginnen we met een eerste selectie op basis
van de herkomst van de financiering van het personeel: de begroting van de
Belgische staat of van andere publieke of particuliere fondsen.
De Belgische ontwikkelingswerkers die niet onder de begroting van de
Belgische staat vallen, vormen een zeer gevarieerde categorie: deskundigen
die door internationale organisaties zijn aangeworven, technici die
rechtstreeks door de lokale overheid in dienst zijn genomen, medewerkers
van ngo's die geen vrijwilligersstatuut hebben, leden van religieuze ordes en
seculiere missiemedewerkers, deskundigen en technici van privéondernemingen
die zich inzetten voor de uitvoering van projecten en
personen die uit idealisme of zin voor avontuur zelf naar een
ontwikkelingsland zijn gereisd. Deze verscheidenheid aan ‘statuten’ maakt
een grondige studie van deze categorie lastig.
Twee personeelsgroepen worden betaald met overheidsgeld: de ambtenaren
die rechtstreeks door de overheid worden betaald en de werknemers van een
vereniging of onderneming die door de staat wordt gesubsidieerd.
De eerste groep, de ontwikkelingswerkers die rechtstreeks door de staat
worden betaald, bestaat uit verschillende ambtenarencategorieën. Allereerst
de ontwikkelingswerkers die sinds 1967 het statuut van ambtenaar van de
Belgische Staat hebben: zij worden onderverdeeld in bilaterale
ontwikkelingswerkers (die onderworpen zijn aan de goedkeuring van het
partnerland) en ambtenaren van de afdelingen Ontwikkelingssamenwerking
van de Belgische ambassades. Leerkrachten in scholen waar een Belgisch
programma wordt onderwezen in Congo, Rwanda en Burundi vallen bij
uitbreiding onder hetzelfde statuut uit 1967 en zij zijn ook opgenomen in deze
categorie, hoewel ze strikt genomen geen ontwikkelingswerkers zijn. De
hervorming van 1999 heeft een einde gemaakt aan dit stelsel: er worden geen
statutaire medewerkers meer aangeworven en in plaats van ambtenaren van
de afdeling Ontwikkelingssamenwerking worden er attachés voor
70