[PDF] Stad en land - Centraal Planbureau

STAD EN LANDHet is dan ook niet verwonderlijk dat velen dertig jaar geleden dachten dat het gedaan was metde stad, dat iedereen uiteindelijk in een veilige, groene omgeving zou willen wonen, en dat destad verpauperd zou achterblijven. De opkomst van de computer en de ict-revolutie leken daarnog een schepje bovenop te doen. Nu iedereen gemakkelijk thuis kon werken en vanachter zijncomputer kon winkelen, zou er echt niemand meer zijn die nog genoegen wilde nemen met eenkleine etagewoning zonder tuin met als enige aantrekkelijkheid de directe nabijheid van werk,winkels en kroegen. Een grote volksverhuizing naar Drenthe en Zeeland werd voorspeld. Desteden zouden nog verder leeglopen en verpauperen, de grondprijzen in de stad zouden verderdalen.Anno 2010 bloeien de Nederlandse steden als nooit tevoren. De bevolkingsontwikkeling vanAmsterdam laat rond 1985 een trendbreuk zien, waarna de bevolkingsomvang van de hoofdstadweer gestaag toeneemt. En dat geldt voor de meeste historische steden in Nederland. Mensenwilden plotseling weer in de stad wonen. Meer en meer verkozen ze een klein en duurtweedehands huis in een onveilige stedelijke omgeving boven een Saksische boerderij op de heiin Drenthe of een groot nieuw huis in Almere. Edward Glaeser noemt dat The paradox of urbantriumph: afnemende transportkosten in combinatie met toenemende bevolkingsdichtheid. Dithoofdstuk brengt de gevolgen van deze ommekeer voor de ontwikkeling van grondprijzen inbeeld.De monocentrische stadSteden bestaan bij de gratie van de aanwezigheid van voorzieningen met hoge vaste kosten,zoals een brug over een rivier, een haven, een marktplaats, een concertgebouw, of een grootkantoorgebouw waarin veel mensen werk kunnen vinden. Dit soort voorzieningen is niet op teknippen en gelijkmatig over het land te verspreiden. Ze zijn alleen rendabel bij een minimaleomvang van de markt. Door bij elkaar te wonen kunnen mensen samen de kosten vanvoorzieningen delen: de stad levert de schaal waarbij het aantrekkelijk wordt om ze teproduceren.De stad heeft dus iets te bieden, waardoor mensen er graag willen wonen. In een traditionelemonocentrische stad zijn dat de banen die zich in het Central Business District (CBD) in hetstadscentrum bevinden. Nabijheid tot dat CBD bespaart reistijd en maakt mensen bereid omrelatief veel te betalen voor een woning daar in de buurt. De hoge grondprijs in de directeomgeving van het CBD maakt dat mensen daar kleiner wonen, dat er veel hoogbouw is, en datde huizen en percelen er kleiner zijn.De essentie van de monocentrische stad is weergegeven in figuur 2.2. In de figuur is de afstandtot het CBD (op de horizontale as) afgezet tegen de grondprijzen (op de verticale as). Al hetwerk bevindt zich in het CBD. Werken in de stad levert meer op dan werken op het platteland18