[PDF] Stad en land - Centraal Planbureau

STAD EN LAND6.1 laat zien dat overdrachten van het Rijk de voornaamste inkomstenbron van gemeenten zijn.Het leeuwendeel is afkomstig uit de Algemene Uitkering (AU) uit het Gemeentefonds, diewordt betaald uit belastingen die vooral over de factor arbeid worden geheven. De voeding vanhet Gemeentefonds is gekoppeld aan de Rijksuitgaven. De AU voor een individuele gemeentewordt bepaald op basis van een complexe verdeelsleutel die vooral afhankelijk is van het aantalinwoners. Voor de vier grote steden en voor de Waddeneilanden wordt de uitkering overigensop een aparte wijze bepaald. Voor provincies geldt een soortgelijke regeling, maar huninkomsten zijn veel bescheidener dan die van gemeenten. Daarnaast hebben gemeenten vaakook nog opbrengsten uit grondverkopen en leges. De WOZ, de belasting die aansluit bij hetHGT/RPS, vormt slechts een klein deel van de gemeentelijke inkomsten. Behalve de WOZ zijner nog twee andere belastingen gebaseerd op de waarde van het onroerend goed, namelijk hethuurwaardeforfait en de overdrachtsbelasting, en voor een aantal gemeenten, het erfpachtstelsel.Het merkwaardige is dat deze belastingen een lokale bestuurder uitstekende prikkels zoudengeven om in een optimaal voorzieningen pakket te investeren, conform HGT/RPS. Echter, dezebelastingen verdwijnen in de algemene middelen, en dragen aldus niet bij aan goede prikkelsvoor het lokale bestuur. Hoe kunnen deze paradoxen worden verklaard? Welke problemen staande toepassing van HGT/RPS in de praktijk in de weg? Vermoedelijk speelt een aantal factoreneen rol.Tabel 6.1Overdrachten van het rijk zijn de voornaamste inkomstenbronnen van gemeenten en provinciesMld euro % Totaal % bbp Duizenden euro perinwonerGemeentenUitkering gemeentefonds 17,7 37 3,1 1,1Doeluitkeringen van het rijk 12,9 27 2,3 0,8w.v. bijstand, wsw e.d. 9,4 20 1,6 0,6wonen en infrastructuur 3,1 6 0,5 0,2Belastingen 4,4 9 0,8 0,3Verkopen en Inkomen uit vermogen 13,2 27 2,3 0,8Totaal inkomsten gemeenten 48,1 100 8,4 2,9ProvinciesUitkering Provinciefonds 1,3 23 0,2 0,1Doeluitkeringen van het rijk 2,2 38 0,4 0,1Belastingen 1,4 24 0,2 0,1Inkomsten uit vermogen 0,9 16 0,2 0,1Totaal inkomsten provincie 5,9 100 1,0 0,4Bron: CBS, cijfers 2009.90