[PDF] Stad en land - Centraal Planbureau

DE PRODUCTIESTADHet grondwaardesurplus van GSA’s ten opzichte van het niet-GSA gebied is minstens 120 miljardeuro, wat overeenkomt met een jaarlijkse opbrengst van 5 miljard euro. Nog los van deeerdergenoemde redenen voor onderschatting is dit bedrag ook vanwege een andere oorzaak eenonderschatting van het totale grondwaardesurplus als gevolg van agglomeratievoordelen. Dedefinitie van GSA’s spoort immers niet volledig met het theoretische concept van een stedelijkeagglomeratie uit het monocentrische model van de stad. Waar de GSA-definitie is gebaseerd opaaneengesloten bebouwing, daar is de economische definitie gebaseerd op het patroon van woonwerkverkeer.De kaart met forensenstromen in figuur 2.7 laat zien dat vanuit dit gezichtspuntagglomeraties een groter gebied beslaan. De agglomeratie Amsterdam beslaat het hele gebied in dezeshoek Hoorn-Castricum-Zandvoort-Warmond-Hilversum-Almere en ook de agglomeratieGroningen beslaat bijna de gehele provincie en een deel van Drenthe. Dit verschil ingebiedsafbakening tussen stadsagglomeraties en het buitengebied beïnvloedt de berekening van hettotale grondwaardesurplus langs twee kanalen. Ten eerste wordt de omvang van het stedelijk gebiedonderschat en ten tweede wordt de grondprijs in het buitengebied overschat, omdat de duurstestukken grond in het niet-GSA gebied ten onrechte als buitengebied worden beschouwd. Een blikop figuur 2.3 laat zien dat 50 euro per vierkante meter een redelijke prijs is voor het buitengebied.Ter vergelijking: de prijs van een vierkante meter grond met woonbestemming in Zuidoost Drentheis ongeveer 43 euro en in Zeeuws-Vlaanderen 62 euro.Volgens deze berekening komt het totale grondwaardesurplus dan uit op minstens 305 miljard euro.Om de volledige waarde van locatievoordelen in beeld te brengen moet ook nog rekening wordengehouden met het grondwaardesurplus van grond met een commerciële bestemming. Los van dezegrondwaarde en uitgaande van een jaarlijks rendement van 4,5%, is de jaarlijkse opbrengstongeveer 15 miljard euro, ofwel rond de 3% van het bbp. Evenzo kan voor elke GSA bepaaldworden hoeveel er in de desbetreffende stad meer verdiend wordt ten opzichte van de situatiewaarin alle werknemers op het platteland zouden werken. Aldus resulteert een maat voor deproductiviteitswinst ten gevolge van verstedelijking: het loonsurplus. Voor de totale loonpremie vande stad is uitgegaan van het aantal banen in de GSA, rekening houdend met verschillen indeeltijdarbeid, en met een bruto uurloon van 17,90 euro voor het niet-GSA gebied. Het maakt uithoe het loonresidu wordt geïnterpreteerd dat niet door persoonskenmerken ofagglomeratievariabelen wordt verklaard. Een conservatieve maat voor het loonsurplus wordtverkregen door er vanuit te gaan dat het residu het gevolg is van niet-geobserveerde kenmerken vanpersonen die zich clusteren in steden. Onder die veronderstelling is dat loonverschil dus niet toe teschrijven aan het agglomeratievoordeel, maar aan de kwalificaties van het individu. Het loonsurpluskomt dan uit op ongeveer 3 miljard euro per jaar, ofwel ongeveer 0,5% van het bbp. Als het residuvolledig wordt geïnterpreteerd als een extra niet-verklaard productiviteitseffect van verstedelijking61