[PDF] Stad en land - Centraal Planbureau

STAD EN LANDdraagvlak voor de voorziening neemt dus af en daarmee de kans dat hij ook daadwerkelijkgerealiseerd wordt. Het paarse driehoekje geeft het verloren gegane gebruiksvoordeel weer:locaties waar het gebruiksvoordeel groter is dan de reiskosten naar de voorziening, maar waarbewoners afzien van het gebruik van de voorziening omdat ze een toegangsprijs moetenbetalen.De lagere grondprijs in het centrum leidt tot een tweede nadeel. Figuur 2.4 laat zien dat er eensterk positief verband bestaat tussen de grondprijs en bevolkingsdichtheid. De hogegrondprijzen in het stadscentrum leiden dus tot een hogere bevolkingsdichtheid. De huizenhebben er kleinere tuinen (zie figuur 2.5) en meer verdiepingen. De bevolkingsdichtheid vlakbij de publieke voorzieningen is daardoor hoger dan aan de stadsrand, en zeker hoger dan op hetplatteland. Dat is efficiënt: immers, de locaties vlak bij de publieke voorzieningen zijn vanwegede geringe reisafstand aantrekkelijk. Het is dus aan te bevelen om daar veel mensen te latenwonen, zodat zoveel mogelijk mensen van die voordelen kunnen profiteren. Men kan laten ziendat wanneer publieke voorzieningen volledig uit de grondrente worden gefinancierd, dit leidt toteen optimale bevolkingsdichtheid in het stadscentrum. Zoals figuur 6.1 laat zien, leidtfinanciering uit toegangsprijzen tot lagere grondprijzen in het centrum, en dus tot een lagere,inefficiënte bevolkingsdichtheid in de nabijheid van de publieke voorzieningen. De lagerebevolkingsdichtheid in de nabijheid van de voorziening verkleint het draagvlak, en daarmee dekans dat de voorziening gerealiseerd wordt.En er is nog een derde nadeel. Niet iedereen maakt evenveel gebruik van publiekevoorzieningen. Wie dagelijks met de trein reist, heeft meer belang om dichtbij het station tewonen dan wie dat maar eens per maand doet. Mensen die dagelijks met de trein rijden, hebbener dus meer voor over om dichtbij het station te wonen, en zijn dus ook bereid om daarvoor eenhogere prijs te betalen. Het gevolg is een sorteerproces: de mensen die dagelijks met de treinreizen, zullen ervoor kiezen het dichtst bij het station te wonen, mensen die dat maar eens permaand doen, zullen wat verder weg gaan wonen. Echter, als de mensen die dagelijks met detrein reizen iedere keer opnieuw een duur treinkaartje moeten kopen, dan is het wonen in denabijheid van een station voor hen minder aantrekkelijk. Zij zullen er dus minder voor willenbetalen. In de afweging van de talloze voor- en nadelen van diverse woonlocaties, krijgt denabijheid van het station dan onvoldoende gewicht. Het sorteerproces van frequente en minderfrequente treinreizigers wordt verstoord. Het gebrekkige sorteerproces van frequente en minderfrequente treinreizigers ondermijnt daarmee het draagvlak voor het station.Dit derde mechanisme kan worden gegeneraliseerd tot een belangrijke algemene conclusie in degeest van Charles Tiebout en William Fischel: de bevolkingssamenstelling van steden endorpen is niet homogeen, en dat is maar goed ook. Verschillende groepen mensen hebbenbehoefte aan verschillende soorten voorzieningen, en er is niets op tegen om iedereen zoveelmogelijk te huisvesten in overeenstemming met de specifieke woonwensen die hij of zij heeft.86