Tussen Vecht en Eem, 2007 Loosdrecht

herdrukte Rapport van de Club van Rome: de
grenzen aan de Groei 14. Hun inzicht dat het
milieu door overbevolking, uitputting van
grondstoffen, vervuiling en ongebreidelde
economische groei ten onder zou gaan, landde
in de Nederlandse politiek en samenleving.
In de gemeente Loosdrecht werd de
angst voor het uitkomen van de voorspellingen
vertaald in plannen om het milieu beter
te gaan beschermen. Tevens kreeg men in
Loosdrecht in de gaten hoe zeer het oude
cultuurlandschap was aangetast door de
groei van de toeristische en recreatieve sector,
ingrepen in de waterhuishouding, de moderne
manier van produceren van de boeren, het
kappen van bosschages, houtwallen enzovoort.
Tevens bleek de enorme groei van de
veestapel voor grote mestproblemen te zorgen.
Landschapsbeschermers en natuurbeschermers
vonden elkaar in het behoud van
het cultuurlandschap van Oud- en Nieuw-
Loosdrecht. Hierin was in eerste instantie
geen plaats voor agrariërs. Als medeveroorzakers
van alle problemen werden de boeren
als een sta-in-de-weg gezien, die moesten
worden weggehaald uit het landschap. Dat
het landschap deels door boeren gevormd
was, vergaten ze in de gauwigheid. In de
nationale politiek werd de wens van de bevolking
om economie en ecologie meer in
overeenstemming te brengen in 1975 vertaald
in de Nota betreffende de relatie landbouw en
natuur- en landschapsbehoud, ook wel Relatienota
geheten. De gedachte was dat de productiefunctie
van de landbouw en de beheersfunctie
van natuur en landschap samen konden
gaan.
Er werd dus rekening gehouden met de
belangrijke rol die de boer heeft gespeeld in
de wording van het Nederlandse landschap.
Om waardevolle natuurlandschappen beter
te beschermen werden reservaatgebieden en
beheersgebieden gecreëerd. In reservaatgebieden
werden boeren uitgekocht en in
beheersgebieden werden beheersovereenkomsten
met boeren gesloten. In beheersovereenkomsten
werd bepaald dat er niet
gemaaid mocht worden voor een bepaalde
datum en er geen wijziging in perceelsvormen
kon worden aangebracht. De boer werd
gecompenseerd daar verwacht werd dat de
grondprijs zou dalen. Ook verpachters werden
door de overheid gecompenseerd. Verder
waren er vergoedingen beschikbaar voor
het verrichten van onderhouds- en beheerswerkzaamheden,
voor de handhaving van
landbouwactiviteiten ten behoeve van het
landschappelijke beheer, en voor aanpassingen
in bedrijfsopzet en bedrijfsvoering15. Gelden
werden onder andere vrijgemaakt uit de
EEG-bergboeren-regeling16. In juridischebestuurlijke
zin waren Loosdrechtse boeren
bergboeren geworden.
Beheersovereenkomsten waren in Loosdrecht
in het begin weinig populair. Het
werd als vernederend gezien. Later, begin
jaren negentig, bracht de vergoeding een welkome
aanvulling op het inkomen. Loosdrecht
werd pas dertien jaar na het verschijnen van
de nota tot relatienotagebied uitgeroepen. Op
14 juli 1988 werd de begrenzing van het gebied
vastgesteld door de toenmalige Minister
van Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening
en Milieu, Ed Nijpels. Het beheersgebied
omvatte 110 ha, en het reservaatsgebied 302
ha. In december 1989 werd het beheersplan
voor het beheers- en reservaatsgebied Loosdrecht
goedgekeurd door Gedeputeerde Staten
van Utrecht17. Het beheersplan voor
Loosdrecht trad in werking. Naast natuurlijke
waarden moesten Loosdrechtse boeren na
1985 ten gevolge van de Landinrichtingswet
bij kavelruil of landinrichting ook rekening
houden met aanwezige cultuurhistorische
structuren en objecten. Doordat in de jaren
tachtig en negentig veel boeren stopten,
kwam in die periode veel landbouwgrond
vrij. Vereniging Natuurmonumenten was een
van de weinige organisaties die het land wilden
kopen. In deze tijd is dus veel grond
overgegaan in deze organisatie. De grond
van natuurmonumenten werd vaak weer
verpacht aan Loosdrechtse boeren om vee te
weiden. Maar de strikte regels voor beheer
van de gronden leidde nog wel eens tot conflicten.
Boeren mochten niet meer werken in
een stiltegebied. Het bemesten van het land
172 TVE 25e jrg. 2007