Tussen Vecht en Eem, 2007 Loosdrecht

onderzoekers ook tot een reconstructie van
de productielijn in dominee De Mol's porseleinfabriek.
Hoe werd er in dominee De Mol's fabriek
gewerkt?
We weten nu waar de fabriek lag en hoe de
productielijn er vermoedelijk uitzag. We wisten
al lang van de kwaliteit van het Loosdrechts
porselein. Maar hoe was de gang van
zaken in de fabriek en hoe verliep de porseleinproductie
er nu eigenlijk? Bij het graven
naar de fundering van het fabriekscomplex
zijn natuurlijk ook allerlei andere zaken boven
water gehaald. Wat lag er allemaal op en
rond het fabrieksterrein en wat kan daar uit
worden afgeleid?
Op al dit soort vragen geeft De Loosdrechtse
porseleinfabriek boven water antwoord. Ik zelf
had tevoren geen kennis van porselein en de
porseleinproductie, behalve het weinige dat
ik er over had gelezen in oudere Loosdrechtnummers
van TVE en bij Van den Eerenbeemt;
ik ben dus aangewezen op wat de
Loosdrechters daarover te vertellen hebben.
En dat is heel wat en het maakt een meer dan
degelijke en verantwoorde indruk.
Hoe er in De Mol's fabriek gewerkt werd,
wordt op basis van de vondsten op het terrein
en literatuur over de porseleinproductie
gereconstrueerd in het artikel Porseleinproductie
en de gang van zaken in Loosdrecht van Ernst
Haselhoff Lich Kasteleijn en Jeannette van
der Meulen (p. 61-92). Schriftelijke gegevens
uit De Mol's tijd zelf waren niet voorhanden.
De Loosdrechtse onderzoekers moesten zelf
aan de slag. Hoe was het porselein van ds. De
Mol samengesteld? Hoe werd het vormgegeven
en welke merken werden er aangebracht?
Hoe liep het bakproces en hoe werd de bescherming
gerealiseerd? Wat waren de verfstoffen
en hulpmiddelen voor de schilder?
Hoe werkten de ovens en hoe werden ze verbeterd?
Deze en andere vragen worden door
de twee schrijvers systematisch en overvloedig
geïllustreerd behandeld.
In een volgend artikel Tot nu onbekende
producten van de Loosdrechtse Porseleinfabriek
(p. 103-122), geschreven door Yvonne Siemons
samen met andere leden van de Stichting
Loosdrechts Porselein, wordt beschreven
hoe tijdens een intensieve zoektocht op en
rond het terrein van de fabriek allerlei producten
werden opgedolven die tot dan toe bij
het Loosdrechtse porselein onbekend waren.
Er bleek een concentratie van porseleinscherven
te liggen, waarbovenop alleen de gazettes
(omhulsel van vuurvaste klei) en andere
grove aardewerk platen al langere tijd bereikbaar
waren geweest. Alle nieuwe vondsten
worden opgesomd, voorzien van een korte
beschrijving met illustratie, zoals mes- of
vorkheften, nachtspiegels, olielampjes, kaarsendovers,
vazen, een rococo serveerschaal
enzovoort. Een bijdrage van de Duitse chemicus
B. Ullrich over het natuurwetenschappelijk
onderzoek van producten uit de Loosdrechtse
porseleinfabriek sluit de bundel af.
Dr. Ullrich, werkzaam bij de Bergakademie
Freiberg, selecteerde een elftal fragmenten uit
wat de onderzoekers hadden opgegraven en
bepaalde via verschillende natuurwetenschappelijke
technieken de eigenschappen
van deze vondsten.
Uitstekend werk
De bijdragen over de speurtocht naar het
fabrieksterrein, de werkwijze in de fabriek en
de beschrijving van tot nu toe onbekende
Loosdrechtse porselein-producten vormen
het zoveelste bewijs in het boek voor het enthousiasme
en de verworven deskundigheid
van de leden van de Historische Kring
Loosdrecht en de Stichting Loosdrechts Porselein
die het onderzoek deden en het boek
samenstelden. We weten nu wgl bijna alles
wat er over de Loosdrechtse porseleinfabriek
te weten valt. Er zijn natuurlijk ook nog kritiekpunten
te formuleren. Om maar een heel
kleintje te noemen: in de lijst Van plaatsen
waar het Loosdrechts porselein allemaal te
zien is, wordt ook nog Leningrad genoemd al
heet die stad al lang weer Sint Petersburg, dat
overigens ook nog wordt vermeld.
TVE 25e jrg. 2007 183