Tussen Vecht en Eem, 2007 Loosdrecht

gen raakten de moerassen en venen in de
loop van de eeuwen begroeid en ontstonden
moerasbossen. Rond het jaar 1000 was er bij
Oud-Loosdrecht al een zeer groot boscomplex
dat door een hevige storm is geveld.
Tijdens bouwwerkzaamheden zijn hele rijen
naast elkaar liggende bomen aangetroffen.
Om te voorkomen dat alles door bos overgroeid
raakte trokken 's winters de boeren
generaties lang het gebied in om hout te halen.
Dit gebruik duurde nog voort tot in de
eerste decennia van de vorige eeuw. Lange
stammen waren bestemd voor heipalen en
andere delen voor afrasteringen en bonenstaken.
Takkenbossen verhuisden naar zolders
voor de brandstofvoorziening. Ook werd De
Ster en omgeving gebruikt om kruiden te
zoeken. Cornelis Otto Wingelaar had er zijn
beroep van gemaakt. In 1937 was hij de laatste
van zijn familie, die 250 jaar lang van vader
op zoon hun brood hadden verdiend met het
zoeken van planten die als grondstof dienden
voor uiteenlopende geneesmiddelen. Zo verzamelde
hij kalmoes, valeriaan, kruizemunt,
watermunt, mispels, elzenbladeren, bitterzoet
en brandnetels.
De oppervlakte hoog opgaand ooit aangeplant
bos in de negentiende eeuw was veel
uitgestrekter dan thans. Aan de oostzijde van
de Nieuw-Loosdrechtsedijk is daar grotendeels
bebouwing voor in de plaats gekomen.
Aan de westelijke kant bevindt zich boven
het verpleegtehuis Beukenrode een landgoedbos
van ongeveer 13 ha met vijverpartijen
(bos van familie De Graaf). Een deel ervan
is in het verleden omgezet in grasland. Het
bos van kasteel Sypesteyn is indertijd ook
aangeplant, wat evenals bij het landgoedbos
aan de grote variatie van boomsoorten valt af
te lezen.
Het grootste deel van het hier beschreven
gebied is in eigendom en beheer van particuliere
eigenaren; Natuurmonumenten bezit
zo'n vijftien kleine percelen met een totale
oppervlakte van ongeveer 20 ha. Het beheer
van het graslandencomplex is - op die van de
percelen van een grote aan de Nieuw-Loosdrechtsedijk
liggende manege van 15 ha na -
omgeslagen van intensief naar extensief. Nog
slechts enkele boeren zijn melkveehouder en
die hebben hun bedrijf buiten het hier beschreven
gebied. Daarbinnen is een lage veebezetting
met schapen en vleeskoeien. (Zie
voor de ontwikkelingen in het boerenbedrijf
elders in dit nummer.) De graslandpercelen
worden intensief begraasd door paarden.
Daar omheen bevinden zich en plantenrijke
oevers en heldere sloten vol waterplanten en
-dieren.
Rijk slootmilieu
De talrijke sloten worden gevoed door uit het
Gooi afkomstig kwelwater dat in het gebied
aan de oppervlakte komt. De sloten zijn nu
helder, maar dit is niet altijd het geval geweest.
Gebiedsvreemd en vervuild water
drong vroeger binnen voordat riolering was
aangelegd en de rioolwaterzuiveringsinstallatie
in gebruik was genomen. Desondanks ziet
regenwater van wegen en parkeerterreinen
kans het gebied in te komen. Dat is zichtbaar
als in de winter het water grijs is nadat er bij
gladheid zout op de wegen is gestrooid.
Het water is visrijk en bevat algemene
soorten, zoals tiendoornige stekelbaars, snoek
en zeelt. Bij visstandbemonsteringen zijn op
een aantal plaatsen kleine modderkruipers,
vetje en bittervoorn gevangen, deze soorten
worden in hun voortbestaan bedreigd en
staan daarom op de Rode Lijst voor vissen.
De laatstgenoemde soort is voor zijn voortbestaan
afhankelijk van de zwanenmossel, waar
hij met een legboor zijn eieren in legt. Verder
zou ook de grote modderkruiper, die nog
zeldzamer is en daarom een Habitatrichtlijnsoort
is, voorkomen. Modderkruipers worden
ook wel weeraai genoemd. Die naam
hebben zij te danken aan het feit dat zij zeer
actief zijn bij luchtdrukschommelingen en
vanuit de modder naar de wateroppervlakte
komen. Vroeger werden zij wel als weervoorspeller
in een aquarium gehouden. Amerikaanse
rivierkreeften, die van origine niet in
ons land thuishoren hebben de wateren gekoloniseerd.
Van de planten van kwelmilieus
komen onder andere waterviolier, holpijp,
188 TVE 25e jrg. 2007