download pdf - LLN Tekst en Vorm

Italië
druiven conform het recept dat Bettino Ricasoli rond 1890
optekende.
De belangrijkste vraag die de meeste producenten zichzelf
toen stelden was: hoe krijg ik het makkelijkst grote hoeveelheden
fiaschi gevuld met wijn. Kwaliteit speelde nauwelijks
een rol. Door het gebrek aan een nationale infrastructuur en
gestructureerde handel met andere streken of het buitenland,
was de meeste wijn bestemd voor lokale of regionale consumptie.
Van concurrentie was nauwelijks sprake en innovatie,
terroir of complexiteit waren onbekende begrippen.
Export tot in Gallia
Dat was niet altijd zo en er waren verschillende uitzonderingen
die bewezen dat het Chianti Classico-district en de
Wijnpromotie start in 1384,
met de oprichting van de
Lega del Chianti
sangiovese-druif wel degelijk potentieel hadden en van belang
waren. Zo staat vast dat de Etrusken er al honderden
jaren voor onze jaartelling wijn maakten en deze zelfs ‘exporteerden’.
Niet alleen naar het Italiaanse zuiden, maar ook naar
‘Gallia’, de naam voor een gebied dat zich ooit uitstrekte van
de Po-vlakte tot zelfs Nederland en dus niet refereert aan een
specifieke streek met bekende stripfiguren.
In de Middeleeuwen werden de Chianti-heuvels tussen Florence
en Siena al genoemd en geschriften uit de 13e eeuw
bevestigen de naam Chianti als wijn. Het historische belang
van wijn in Toscane blijkt ook uit het feit dat er al in de 11e
eeuw wijnhandelaren actief waren in Florence. In 1282 verenigden
ze zich in een gilde waartoe in 1385 ook Giovanni
di Piero Antinori toetrad. Samen met de familie Frescobaldi
die haar wijngeschiedenis in 1308 startte, behoren ze tot de
familiebedrijven die nog altijd toonaangevend zijn in en ver
buiten Toscane.
Van wit naar rood
De steden Castellina, Gaiole en Radda vormden destijds de
kern van het district en zij richtten in 1384 de ‘Lega del Chianti’
op om hun wijn te promoten. Tijdens de hoogtijdagen
van de Medici-dynastie in de Renaissance, behoorde Florence
tot het centrum van Europa en kreeg Chianti ook internationaal
aanzien. In 1716 werd door Cosimo III de’Medici de
basis gelegd voor het huidige Chianti Classico district en de
wetgeving rond de productie. In deze tijd had Chianti zich
ook definitief ontwikkeld van een witte wijn gebaseerd op
(waarschijnlijk) malvasia en/of vernaccia in een rode. Canaiolo
en sangiovese waren de basis voor deze Chianti, aangevuld
met lokale druivensoorten zoals mammolo, colorino en
ciliegiolo, maar ook marzemino.
Diverse vooraanstaande families werden (als lid van de Georgofili,
een voortzetting van de Società Botanica Fiorentina
uit 1716) gestimuleerd om hun wijngaardareaal uit te
breiden en kennis te vergroten met ervaringen van collegawijnmakers
uit Frankrijk en Duitsland. Zo vulden families
als de Capponis, Firidolfis en Ridolfis de initiatieven van o.a.
Ricasoli, Antinori en Frescobaldi aan. Ondanks alle inspanningen
bleef de Chianti lang een weinig inspirerende wijn.
De sangiovese is nu eenmaal een lastige druivensoort met
van nature hoge zuren en krachtige tannines, en een onvolledige
vergisting was destijds eerder regel dan uitzondering.
Om deze reden werd de governo-techniek vaak toegepast;
het toevoegen van deels gedroogde druiven aan de most om
de stokkende gisting weer op gang te brengen en de wijn te
stabiliseren.
Nieuwe technieken, internationale druiven
Een structurele koerswijziging richting kwalitatief hoogwaardige
wijnen die daadwerkelijk en over een breed front
konden concurreren met wijnen uit bijvoorbeeld Bordeaux en
de Bourgogne, tekende zich pas af in de jaren tachtig van de
vorige eeuw. Initiatieven van Antinori (gevolgd door Montevertine,
Castellare di Castellina, Castello dei Rampolla, Isole
e Olena, Badia a Coltibuono, San Felice en Castello di Monsanto)
leidden tot een revolutie met de opkomst van de Super
Tuscans. Nieuwe technieken met hout (barriques), roestvrij
staal en temperatuurgecontroleerde gisting deden hun intrede,
evenals een keur aan internationale druivensoorten. Velen
keerden zich af van hun traditionele Chianti Classico en kozen
voor een geheel nieuw type wijn.
Terug naar de basis via kloononderzoek
Overheden reageerden op deze ontwikkeling met aanpassingen
van de regelgeving. Ook het Consorzio kreeg vele nieuwe
impulsen om zich aan te sluiten op de nieuwe realiteit. Naast
diverse activiteiten om de naam Chianti Classico te beschermen
en te promoten richtte men zich ook op de basis van
de wijn: de druif en de wijngaard. In 1988 werd daarom het
Chianti Classico 2000 project gestart, een uitgebreid onderzoek
naar klonen in combinatie met plantdichtheid, wijngaardonderhoud
en snoeimethoden. Uit een aanbod van 239
vermoedelijke klonen werden er 34 geselecteerd voor allerlei
experimenten: 24 sangiovese, 8 canaiolo en 2 colorino. Het
onderzoek resulteerde uiteindelijk in verschillende concrete
adviezen, o.a. om het sterk verouderde wijngaardareaal te
herplanten met de door het Consorzio aanbevolen klonen; 7
van de sangiovese en 1 colorino.
Dergelijke initiatieven hebben bijgedragen aan nieuwe inzichten
en zijn voor velen een reden geweest om terug te
keren naar de basis, naar Chianti Classico. Er zijn nog maar
weinig dissidenten die zich hebben afgekeerd van de historische
wijn en/of het Consorzio. Het aandeel cabernet, merlot
en syrah neemt af en vrijwel iedereen beseft dat vooral de
sangiovese de toekomst van Toscane in het algemeen en Chianti
Classico in het bijzonder is. PS
Proefnotities pagina 86
Vins Gastronomiques Contrôlés
Erik Sauter
Speldenprik
Bordeauxtje?
er bestaat in de wereld geen wijnstreek met
operatoren ­ producenten, wijnhandelaren
en verzamelaars ­ die zich zo gemakkelijk gek
laten maken door een gunstige pers.
Wie zijn er nu gek, de verkopers of de kopers?
‘normale’ producenten stellen zich tevreden
met bescheiden prijsverhogingen, maar zij die
deze het minste nodig hebben, kunnen zich
niet beheersen.
voorbeelden: een uitstekend presterend bezit
als Château Labégorce (Labégorce Zédé is
hierin onlangs opgegaan) neemt genoegen met
een prijsverhoging van 50 eurocent! een prestigieuze
herkomstbenaming en bij benadering
gemaakt als de exclusiefste Grands Crus, voor
de particuliere wijnliefhebber kost een fles rond
de 20 euro *)
maar de nieuwe eigenaars van Château Pichon
Longueville Comtesse de Lalande 2me Grand
Cru Classé Pauillac nemen daar geen genoegen
mee. +100%?, +200%? nee, allemaal
niet genoeg, ze vragen en krijgen +300%!!! Zo
wordt het astronomische aankoopbedrag dat
de madame de Lencquesaing voor haar bezit
bedongen heeft, snel terug verdiend. een voorbeeld
van de waanzin.
Opnieuw zullen wijnliefhebbers Bordeaux ­ alsof
dat één wijn is ­ verontwaardigd de rug toe
keren onder het mom van ‘te duur’. maar 2009
is het jaar van de ‘bescheiden’ wijnen waarvan
de prijzen niet of nauwelijks verhoogd zijn!
maar nee, we lopen liever achter de sterren
aan. De koper hiervan, is in ieder geval nog gekker
dan de producent!
*) voor de helft van dit geld kan de wijnliefheb­
ber uitstekende Bordeaux zonder een prestigieuze
herkomstbenaming aanschaffen. Ook
voorzien van een goed bewaar­ en ontwikkelingspotentieel.
PS
42 Proefschrift september/oktober 2010
Proefschrift september/oktober 2010 43