Zilver Magazine - Winter 2022

COLUMN. MARCEL OLDE RIKKERT
Marcel
COLUMN
Olde Rikkert
Hoe lang mag je rouwen?
.10
Marcel Olde Rikkert is in
zijn woonplaats Nijmegen
hoogleraar geriatrie in het
Radboudumc en hoofd van
het Radboudumc Alzheimer
Centrum. Hij is geboren en
getogen in Hengelo.
Zijn missie is om oudere
mensen zo goed mogelijk
te helpen kiezen uit al wat
de geneeskunde te bieden
heeft, passend bij hun eigen
verhaal. Dat heeft hij ook
beschreven in zijn boek
‘Jong blijven en Oud worden’
(2015, Thoeris A’dam).
Heeft u een vraag aan
professor Olde Rikkert,
stuur dan een e-mail naar
redactie@zilvermedia.nl
t.a.v. de heer Olde Rikkert.
Het is nu ruim een jaar na de laatste
grote coronagolf en anderhalf jaar na
de eerste piek. In de drie pieken die we
hebben gehad zijn veel mensen aan
COVID-19 overleden, vooral ouderen. Ik
zie nu regelmatig de langst levende partners
worstelen met hun verdriet. Ieder
overlijden van een naaste is moeilijk,
maar wanneer je in de laatste levensdagen
nauwelijks of geen contact hebt
kunnen hebben, weegt het extra zwaar.
De isolatie maatregelen, die bij de eerste
corona golf heel strikt waren en slechts
langzaam versoepelden,
hebben veel nabestaanden
van een waardig, intiem
afscheid beroofd.
Hierover sprak ik een
mijn heer van 83 jaar op
een rustig moment tijdens
een weekenddienst. Hij
was de avond tevoren opgenomen
vanwege een
nier bekkenontsteking. Verder was hij
nog goed bij de pinken, al liep hij met een
rollator om niet te vallen en had hij een
stoma vanwege een eer dere darmingreep.
‘Laat mij gaan’ zei hij, ‘ik hoef geen
antibioticabehandeling meer.’ Dat verbaasde
mij, omdat hij net verteld had
over zijn kinderen en kleinkinderen. De
jongste zocht hem iedere dag op in het
ziekenhuis en eenmaal per week thuis.
‘En toch is het op voor mij.’ De tranen liepen
sneller dan zijn infuus. ‘Ik heb mijn
vrouw aan corona verloren, nu ruim een
jaar geleden. De huisarts zei dat ze maar
een weekend in het ziekenhuis hoefde te
overbruggen. En daar zeiden ze dat ik
beter thuis kon afwachten. Tot het ineens
slechter ging.
‘Iedereen
vond ons een
heel gezellig
stel oudjes.
Wij zelf ook!’
Maar toen ik kwam, was ze al overleden.’
Ze waren bijna 60 jaar getrouwd, maar nu
zit hij alleen in een koud huis. Vroeger
was hij actief als vrijwilliger in het ziekenhuis
en in de kerk. ‘Iedereen vond ons
een heel gezellig stel oudjes. Wij zelf ook!’
Hij mist heel erg het kunnen zorgen voor
elkaar en zegt ‘dat zijn verhaal af is’.
Veel zorgverleners kunnen deze rouw
moeilijk accepteren. In de psychiatrie is
daarom dit jaar ernstige rouw als ziekte
geclassificeerd. Wanneer rouw na een
jaar nog niet over is, moet je behandelen,
volgens de bijbel van de
psychiatrie (de DSM-5 tr).
In Nederland pleiten sommige
artsen en psychologen
zelfs voor een maximum
rouwpe riode van
een half jaar. Naast het
sterven zelf, lijkt ook rouw
maakbaar en oplosbaar te
moeten zijn.
Maar de bedachtzame vriendelijke man
die ik sprak was niet depressief of anderszins
ziek. Hij worstelde invoelbaar
met zijn levenseinde, waarvoor hij een
zin volle invulling was kwijt geraakt.
Moest ik hem antidepressiva of een
psycholoog voorschrijven? Of misschien
polsen of hij euthanasie wilde?
Ik heb beide niet gedaan, maar gevraagd
of ik ook onze pastoraal werker eens zou
bellen voor een gesprek, vanwege zijn
nauwe banden met de kerk. ‘Ja dat wil ik
graag. En verder…’ - voegde hij er snel aan
toe, alsof hij mijn gedachten had gelezen
- ‘wil ik geen gedoe; Ik wil een eerlijke
dood.’ We keken elkaar aan, allebei opgelucht.
Marcel
Olde Rikkert
Klinisch geriater Radboudumc