Zilver Magazine - Winter 2022

CULTUURHISTORIE. JAN SCHOENAKER
Twentse motieven | Geveltekens | Midwinter
// Tekst
JOHN VAN ZUIDAM
Glazenier
Jan Schoenaker
Verhalenverteller in
gebrandschilderde ramen
.82
‘Ik heb graag dat je kunt zien wat je ziet’, zei Jan Schoenaker, beeldend kunstenaar en glazenier op
93-jarige leeftijd in april 2016 over zijn werk, een jaar voor zijn overlijden. Hij werd door RTV Oost
geïnterviewd in de ‘Oale Grieze’, de Protestantse kerk in het hartje van Hellendoorn, waarvoor hij begin
jaren zestig de gebrandschilderde ramen had gemaakt. Hij kon ze vanwege zijn beperkte gezichtsveld
nauwelijks nog zien. Het gesprek vond plaats ter gelegenheid van de Johanna van Buren Cultuurprijs,
die in deze kerk aan hem werd uitgereikt als erkenning voor zijn totale Twentse oeuvre. Hij vervolgde:
‘Allerlei ingewikkelde verhalen vertellen voordat iemand begrijpt wat je in de verste verte bedoeld hebt,
daar doe ik niet aan mee.’ Deze uitspraak tekende Jan ten voeten uit. Hij hield niet van dikdoenerij en
valse strapatsen. Wat je ziet is wat je krijgt!
Kerstkind: een persoonlijk
verhaal met een knipoog
Al veertig jaar kijk ik met warmte en
plezier naar het gebrandschilderde raam voor
een van de vensters van onze woonkamer. In
1982 verstrekte ik Jan Schoenaker de opdracht
om een raam te ontwerpen en te maken,
bedoeld als verjaardagsgeschenk voor mijn
veertigjarige trouwe levensgezellin. Hij nam
mijn opdracht niet voetstoots aan, want er
lagen nog genoeg opdrachten op uitwerking
te wachten. Pas na een persoonlijk bezoek
in zijn atelier in Oldenzaal ging hij overstag.
De tweede keer ging de jarige mee om het
werk in wording te zien en daarna om het op
te halen. Echtgenote Ineke (Christina) is een
kerstkind. Ze werd in Nijmegen geboren, tijdens
de Tweede Wereldoorlog, in de kerstnacht van
1942. In het raam is dan ook een kersttafereel
weergegeven met grappige verwijzingen naar
onze gezinssituatie. Het kerstverhaal behoorde
tot Jans favoriete onderwerpen. Ineke is afgebeeld
als Maria en het Kindeke Jezus ligt
in haar schoot als metafoor voor haar eigen
geboorte. Onze dochter Marjory zit links van
Maria en onze zoon Ivo heeft als geschenk
twee konijnen meegebracht. Ikzelf heb als
cadeautje een 40+-kaasje in mijn handen. En
een herder brengt nog een mandje met eieren
mee. Ter rechterzijde bakt Josef kniepertjes,
met een wafelijzer met daarop onze namen
en trouwdatum afgebeeld. Tenslotte staan op
de schoorsteenmantel borden met de wapens
van Nijmegen, Hellendoorn en Oldenzaal,
respectievelijk onze geboorteplaatsen en de
woonplaats van de maker. Aan Zilver Magazine
de primeur om dit privéwerk in de openbaarheid
te brengen!