Zilver Magazine - Winter 2022

AMBACHT. BOEKBINDER GERRIT KNOL
.80
1729
Handwerk
De ambachtsman heeft er nog wel wat werk aan. De
statenbijbel ligt volledig uit elkaar, iets wat volgens
Knol vaak het geval is. Ook de gebogen kapitaalband
van goudkleurig gestikt draad moet vernieuwd
worden. Deze band wordt boven- en onderaan het
binnenwerk op de rug gelijmd. Het geeft een boek
een luxere uitstraling. Zo’n band vereist secuur
handwerk. Gerrit beheerst dit tot in detail, zoals hij
ook zijn hand niet omdraait voor het verlijmen of
naaien van katernen tot een boekblok. Het stijfsel
en boekbinderslijm maakt hij zelf.
‘Uiteindelijk gaat dit exemplaar er net zo uitzien
als mijn eigen statenbijbel. Die dateert van 1729 en
was mijn eerste restauratieobject. Stel je eens voor;
meer dan 300 jaar geleden werkte iemand hieraan
en nu heb ik het in handen. Het zijn technische
meesterwerken, maar ook wat de inhoud betreft.
Puur handwerk. Ik vind het heel fascinerend, net
als de geschiedenis en ontwikkeling van het boekbinden.’
Die geschiedenis gaat terug tot de eerste eeuw na
Christus toen de eerste boeken werden gemaakt.
Informatie werd niet langer op een rol geschreven
maar gebonden in een ‘codex’ door ze bij elkaar
te vouwen en met een kettingsteek vast te zetten.
Een eeuw later verschenen boeken met een slappe
band, de voorloper van de hedendaagse paperback.
Boekbinders in de middeleeuwen ontwikkelden de
houten omslag, vaak bekleed met leer. Later werden
de metalen sluitingen toegevoegd en werden boeken
weelderig gedecoreerd.
Knol: ‘Er zijn sinds het begin van het boekbinden
tal van ontwikkelingen geweest die tot variaties in
het binden hebben geleid. Maar de oude bindingen
hebben eigenlijk allemaal elementen die je ook
in de moderne boeken terugvindt. Ook die bestaan
uit gevouwen bladen die in katernen zijn samengebracht
en vastgenaaid zijn aan draden die over
de rug lopen. ‘