Zilver Magazine - Winter 2022

KUNST. FUTURISME
Gino Severini, Dynamiek van lichtvormen in de ruimte,
1912, olieverf op doek, Galleria Nazionale d’Arte Moderna
e Contemporanea, Rome
‘Een wat hoopvoller beeld
van de toekomst.’
Jongstra en Terpstra
Naast de hoofdtentoonstelling zijn er twee klei nere exposities,
gepresenteerd als bijwagens van het voortrazende futurisme dat
in de vier grote zalen alle aandacht vraagt. Schrijver Atte Jongstra
maakte een keuze uit objecten afkomstig uit de eigen collectie van het
Rijksmuseum Twenthe, van een vijftiende-eeuwse Sint Sebastiaan tot
wer ken van Hans Ebeling Koning en Piet Ouborg. Jongstra’s expositie
kan heel goed op zichzelf staan. Hij roept niet om revolutie zoals de
futu risten, hij predikt de groene evolutie. Museumdirecteur Odding
had tijdens zijn perspresentatie al aangegeven dat hij Jongstra had
gevraagd in zijn bijdrage aan de futurisme-expositie ‘een wat hoopvoller
beeld van de toekomst’ te brengen.
Rein Jelle Terpstra, The setting of violence, 2022, print met lichtprojectie,
print: filmstill uit Salò. Met dank aan Cineteca di Bologna
.54
‘Deze expositie
registreert,
licht voor,
is educatief,
maar neemt
niet werkelijk
stelling.’
Geen stelling
Deze expositie is interessant en confronterend. In de manifesten komen
slogans terug die er niet om liegen. Oorlog als de enige vorm van hygiëne.
Pleidooien voor minachting van de vrouw. Maar er is meer dat wringt.
Het futurisme is de beweging die dynamiek als basisvoorwaarde stelt.
Futuristische kunst gepresenteerd in een museum: dat kan eigenlijk
niet. Dat beweegt niet. Bovendien past de achterafblik van een museale
presentatie ook niet in een futuristisch concept: zij kijken niet terug, zij
willen altijd vooruit. Het futurisme verheerlijkt geweld en afbraak. Maar
welke visie steekt daarachter? Welk doel dient het geweld? Wat doen
we na de sloop der dingen? Daarop geeft het futurisme geen antwoord.
Net als in de huidige samenleving lijken doel en richting te ontbreken.
Gevolg: rechts-radicale bewegingen komen op. Deze expositie registreert,
licht voor, is educatief, maar neemt niet werkelijk stelling. De
verderfelijke fascistische overtuiging van de futuristen wordt vooral
geësthetiseerd. Preciezer gezegd: Marinetti, vijfendertig jaar lang de
leidsman van de club, heeft nooit enige afstand genomen van zijn
fascistische ideeën. Dat gegeven krijgt niet of nauwelijks aandacht. Hoe
het ook zij, laveren of schipperen, pragmatisme of avantgarde, fout,
een beetje fout of alleen maar kunst: de bezoeker van de expositie mag
het zelf bepalen.
Marinetti en het futurisme. Tot 19-02-2023, Rijksmuseum Twenthe Enschede
Gerardo Dottori, De race, 1925-1927, olieverf op doek,
Futur-ism, Rome