2012-normalen for nynorsk rettskriving - Språkrådet

nynorsk. Det manglar i det heile tydelege normsenter i nynorsk skriftkultur. Framlegget frårettskrivingsnemnda gjer det aktuelt for Språkrådet å bli eit slikt normsenter. Dermed tekstaten eit initiativ som elles vil bli teke av mange private interessentar.Det omfattande arbeidet til rettskrivingsnemnda, dei mange høyringsfråsegnene og denspråkfaglege kompetansen i administrasjonen set Språkrådet i stand til å lage ei tilrådd normfor nynorsk. Språkrådets tilrådde norm skal vere ope tilgjengeleg og eit tilbod som ikkje erobligatorisk å bruke for nokon, men kan også gjere det lettare for privatpersonar å finne sinnynorsk. Formelt representerer ikkje dette eit nytt tonivåsystem, og det skal heller ikkje vereslik at Språkrådets tilrådde norm er rettare eller betre nynorsk enn andre husnormer.Derimot kan alle språkbrukarar vere sikre på at norma held høg fagleg kvalitet.Språkrådet har tradisjon for og solid røynsle med å vedta tilrådde normer, til dømesom skrivemåten av geografiske namn og transkribering frå slaviske språk. At det er nettopp erSpråkrådet som lagar ei slik norm, strekar under at nynorsk er og skal vere eit nasjonalspråk,normert på eige grunnlag.Språkrådets tilrådde norm må haldast innanfor dei formene som det store fleirtalet avnynorskbrukarar nyttar og dermed i hovudsak liggje trygt innanfor dagens læreboknormal,med dei tilpassingar som følgjer av 2012-normalen. Valfridomen bør vere avgrensa for atnorma skal vere mest mogleg funksjonell, men til dømes a- og e-infinitiv må veresjølvskrivne delar. Denne tilrådde norma skal vere eit sjølvstendig tilbod og ikkje på noko vismarkerast i ordlister eller ordbøker.Det kan vere nødvendig å avklare om nokon som er tilsett i statsforvaltninga, kanforpliktast til å følgje ei slik tilrådd norm. Sjølv om statstilsette eventuelt står fritt til å skrivesom dei vil berre dei er innanfor rettskrivingsnormalen, blir det ikkje annleis med Språkrådetstilrådde norm enn om etaten sjølv tingar og utformar ei husnorm. Språkrådet vil i alle høvestimulere flest mogleg offentlege institusjonar, produsentar av digitale språkreiskapar, forlagog aviser, og andre viktige normpåverkarar til å bruke norma.Sekretæren for rettskrivingsnemnda, Aud Søyland, vil ha dei beste føresetnader for ågjere eit slikt arbeid, og ho har sagt seg interessert i eit slikt oppdrag. Etter at fagrådet fornormering og språkobservasjon har gitt si tilråding i saka, kunne Språkrådets tilrådde normfor nynorsk vonleg bli fastsett i styret seinast i februar 2012.Strategi for innføring av den nye nynorsknynormalenDette blir drøfta meir utførleg i saksførelegg frå administrasjonen til sak 35/11.Då styret fastsette framdriftsplanen, var ein viktig føresetnad at Nynorskordboka skalkunne liggje føre i ny utgåve til rettskrivinga blir teken i bruk. Behovet for dette blir ogsåunderstreka av fagrådet for normering og språkobservasjon. Rettskrivingsnemnda har lagtarbeidet godt til rette for dei som skal redigere nye utgåver av ordlister, ordbøker og ymsedigitale språktenester. Framlegget gjer det også nødvendig å revidere grammatikkar både forskulebruk og for allmenta.I høyringsrunden la både Det Norske Samlaget og Nynorsk kultursentrum vekt på atdet er nødvendig å styrkje nynorskkompetansen i mange yrkesgrupper. Det står dårleg til sjølvhos mange norsklærarar. Osterøy Mållag strekar i si høyringsfråsegn under at den storevalfridomen er krevjande for både lærarar og elevar. Behovet for opplæring og oppfølginggjeld særleg tilsette i skuleverket, frå barnehage til universitet, og tilsette i offentlegforvaltning, frå departement til kommune. Dette føreset eit omfattande samarbeid mellomsærleg Kulturdepartementet, Kunnskapsdepartementet og Fornyings- ogadministrasjonsdepartementet.Både tilsette i skuleverket og dei som frå no av utdannar seg for slikt arbeid, må fågode opplæringsprogram for nynorsk rettskriving. Til slike opplæringstilbod må eitt faglegmoment avklarast: Kor langt kravet om konsekvens bør gjelde i opplæringa. Nemnda har sagt