2012-normalen for nynorsk rettskriving - Språkrådet

Eg legg ikkje her opp til tanken om at det finst nynorske former som er «betre» eller«finare» enn andre nynorske former, men siktar til at ei rettskrivingsnemnd må vågaå karakterisera visse folkemålsformer som ueigna innanfor det offisielle skriftmåletnynorsk, og dessutan peika ut visse nynorske former som representative for fleiremoglege og tenkjelege nynorske formvariantar.Av di Rettskrivingsnemnda ikkje har vågd dette stort nok, har folkemålstanken påfleire måtar for mykje plass i Innstillinga, jamfør 1.4.2 «Ideologiske retningar», dertradisjonen for folkemålsprinsippet i rettskrivinga er sedd i samanheng medtradisjonen for einskapsprinsippet i rettskrivinga.Korleis er mandatpunkta å forstå?Det verkar rimeleg å påstå at mandatpunkta 1 og 2 taler om sjølve hovudoppgåva iRettskrivingsnemnda. Dei andre mandatpunkta er difor å rekna som presiseringar avmandatpunkta 1 og 2, eller så omtaler dei arbeidsmåtane for å laga ny rettskriving.Mandatpunkt 1 inneber å setja i gang «... arbeidet med å laga ei tydeleg, enkel ogstram norm for nynorsk, utan sideformer. Denne nye norma skal vera eit tilbod til allesom ynskjer å skriva korrekt nynorsk, og ho skal gjelda for alle som pliktar å skrivainnanfor ei norm.»Mandatpunkt 2 seier at ein vil «... etablera ei norm som gjer det lettare å veranynorskbrukar, som er tydeleg for alle som bruker nynorsk som sidemål, og som erstabil over tid. Norma skal vera lett å bruka uavhengig av formell utdanning ogspråkkompetanse.Ein kan sjølvsagt diskutera om mandatpunkta 1 og 2 inneheld element som dreg iulike retningar, men etter mitt skjøn er det måten Rettskrivingsnemnda har tolkamandatpunkt 3 på, som har leidd til at Innstillinga ikkje er «tydeleg, enkel og stram»nok. Rettskrivingsnemnda har såleis ikkje godt nok fylgd mandatpunkta 1 og 2.Heile mandatpunkt 3 lyder slik: «Norma skal vera slik at nynorsken framleis kanappellera til språkbrukarar over heile landet og gir rom for former som er i allmennbruk blant breie grupper av nynorskbrukarar. Breitt talemålsgrunnlag, mykje brukteformer og ord, geografisk spreiing og skriftspråktradisjonar er difor blant dei viktigastefaktorane som skal balanserast i den nye norma.»Det ligg i dagen at mandatpunkt 3 har vore viktig for å kunna operasjonaliseraarbeidet med å laga ei ny norm, jamfør 1.6 i Innstillinga, «Retningslinjer for arbeidet inemnda» (s.38). Dersom mandatpunkt 3 ikkje hadde vore med i grunnlaget forarbeidet, kunne Rettskrivingsnemnda til dømes og i prinsippet ha laga ei norm med i-målet som eineform, eller ei norm berre med e-infinitiv. Mandatpunkt 3 har gjort detumogleg å laga norma med slike urimelege forenklingar og innstramingar.Korleis har Rettskrivingsnemnda balansert skriftmålstradisjonar ogtalemålsgrunnlag, jamfør mandatpunkt 3?60