2012-normalen for nynorsk rettskriving - Språkrådet

Påstanden om bokmålstilnærming er så urimeleg at både styreleiaren i Språkrådet ogleiaren i nemnda protesterer. Fokuset i Dag og Tid blir likevel mest på den påståtte storefridomen til å velja bokmålsformer i nynorsk; det blir ikkje snakk om at framlegget trekkernynorsken unna austnorsken. Eg protesterer på det sterkaste mot konklusjonen ogvektlegginga frå Myrvoll.Mindre valfridom for oss austnorske på systemnivåMyrvoll nemner einskildord og ordgrupper som får valfrie former. For meg som skrivar er detavgjort meir inngripande at heile store kategoriar av former fell ut. Dette blir noko eg støyterborti heile tida.Ikkje skulle litt valfridom på systemnivå gjera nynorsken nemnande meir uryddig ogkomplisert å lære heller: At ein f.eks. kan velja mellom -e og -i i supinum av sterke verb (t.d.funne el. funni), er ein enkel regel som kan gjera mye for skrivaren.Eg nemner også ein stor ordlagingskategori: Det skal bli slutt på å bruke -lig somending i adjektiv. Ein annan viktig kategori er frå lydverket, nemleg monoftongering: ikkjemeir ”drøm”, ”drømme”, ”høre”, ”kjøre” osv. Pronomena ”noe” og ”noen” er så frekvente ateg nemner dei i same slengen – dei skal ut.Mindre valfridom når det gjeld gjennomgåande drag i språket kan vise seg i store delarav ei tekst: Dei fleste tekster har meir av verb i supinum enn ”ongel”, ”okle” og ”bølgje”!Bokmål eller austnorsk?På vesentlege punkt får nynorsk og bokmål mindre sams enn før (jf. delar av tabellen). Eikorrekt nynorsktekst kan mindre enn før likne ei bokmålstekst. Men det som slår hardtinnover austnorske nynorskskrivarar, er at skrivinga i mindre grad kan tufte seg på talemåletvårt, enda det står i mandatet at norma skal vera slik at ”nynorsken framleis kan appellera tilspråkbrukarar over heile landet”.Eg vil tru at dei fleste av oss ikkje skriv nynorsk fordi vi hatar bokmål og derfor vilkoma lengst muleg unna bokmålet. Ikkje skriv vi nynorsk fyrst og fremst for å halde liv inynorsken heller, sjølv om det også er eit godt formål. Vi skriv nynorsk fordi det kjennestsom språket vårt, det er det beste språket for oss når vi skal uttrykke oss. At ein del avordformene vi bruker, er heilt maken på bokmål, skulle ikkje vera noko å skamme seg over –det kan elles ingen nynorskskrivar koma unna.Det er ikkje moro for oss austnorske at talemålet vårt blir nedvurdert og nynorsken våromtala som dårleg nynorsk eller utafornynorsk. Da 1959-rettskrivinga kom, kjendest det forsomme av oss som oppvurdering av språket vårt og ei frigjering. Framlegget av i år er påfleire måtar eit tilbakesteg.Kven eig nynorsken?Alle har lov å nyte og bruke nynorsk, og somme må. Vi skal ikkje definere ut ein del avbrukarane. Også vi frå nynorske ”randsoner” vil vera med, og nynorskforfattarar frå heilelandet må reknast med. Som fleire høringssvar viser, bruker mange forfattarar austnorskeformer som det er meint skal ut. Forfattarar kan skrive som dei vil, blir det sagt, men ikkje erdet fullt ut sant, og ikkje er det kjekt å falle utafor. Heller ikkje er det bra for nynorskendersom mange forfattarar ser bort frå rettskrivinga eller fell av nynorsklasset eller aldri får lysttil å prøve seg på nynorsk. Og vi som mest skriv sak og fag, skal vi måtta kjempe både for å fåskrive nynorsk og for nynorskforma vår? Inniblant kan vi oppleva motstand nok når vi held pånynorsk.Liten innverknad av høringssvar65