2012-normalen for nynorsk rettskriving - Språkrådet

1 På grunnlag av utgreiinga om nynorsknorm i 2003, seinare offentleg ordskifte,språkmeldinga frå 2008 og drøftinga av denne i Stortinget våren 2009 set styret i gangarbeidet med å laga ei tydeleg, enkel og stram norm for nynorsk, utan sideformer.Denne nye norma skal vera eit tilbod til alle som ynskjer å skriva korrekt nynorsk, ogho skal gjelda for alle som pliktar å skriva innanfor ei norm.2 Målet er å etablera ei norm som gjer det lettare å vera nynorskbrukar, som er tydelegfor alle som bruker nynorsk som sidemål, og som er stabil over tid. Norma skal veralett å bruka uavhengig av formell utdanning og språkkompetanse.3 Norma skal vera slik at nynorsken framleis kan appellera til språkbrukarar overheile landet og gir rom for former som er i allmenn bruk blant breie grupper avnynorskbrukarar. Breitt talemålsgrunnlag, mykje brukte former og ord, geografiskspreiing og skriftspråktradisjonar er difor blant dei viktigaste faktorane som skalbalanserast i den nye norma.4 Grunnlagsmaterialet frå arbeidet med normering 2001–2003 er eit fagleghovudgrunnlag for arbeidet med den nye norma.Tillegget i punkt 2 var ein direkte konsekvens av debatten hausten 2007 og markerer atspråket er til for alle og skal kunne brukast av alle. Tillegget i punkt 3 er identisk med einviktig føresetnad i brevet frå departementet om at nynorsknormalen skal vere landsgyldig, ogder det heitte ”at nynorsken framleis skal vera slik utforma at han kan ha appell tilspråkbrukarar over heile landet, og at ein ikkje stengjer ute former som er i allmenn brukblant breie grupper av nynorskbrukarar”. Med punkt 4 klargjorde styret det faglege grunnlagetfor nemnda og framheva samanhengen med det arbeidet som var utført tidlegare på 2000-talet.Styret var på det reine med at mandatet inneheldt omsyn og faktorar som kunne strimot kvarandre. Det har då også mange peikt på i høyringsfråsegnene til rettskrivingsnemnda,likeins nemnda i innleiinga si. Dette kunne styret ha løyst gjennom eit omfattandeutgreiingsarbeid før arbeidet blei sett i gang. Då hadde styret føregripe debatten og lukkaprosessen. I staden gjorde styret det klart at alle omsyn verken skulle eller burde vege liketungt. Det måtte vere opp til nemnda å balansere mellom interessene og motsetnadene på eitfagleg grunnlag. På denne måten kunne også den opne prosessen påverke ikkje berrevurderingane av enkeltframlegg, men også dei overordna, prinsipielle og strategiskevurderingane. Det var også det som skjedde.Nemnd med solid kunnskap og typiske språkbrukararNoreg er langt på veg blitt eit land med ein språkdelt kultur gjennom debatt og avgjerdermellom ekspert og veljar, representasjon og folkevald. Den er denne tradisjonen ogsåSpråkrådet har bygt på i denne saka. Det gjaldt å lage ein møteplass mellom kvalifisertespråkbrukarar og solide fagfolk, og mellom nemnd og brukar.Språkrådet føresette at nemnda skulle byggje på det arbeidet som blei gjort 2001–2003, i nært samspel med fagrådet for normering og språkobservasjon. Då kunne ogsårettskrivingsnemnda setjast saman på eit friare grunnlag. Styret la særleg vekt på å kombinerespråkforskarar og språkbrukarar, sikre legitimitet i vide krinsar – ikkje berre hos dei som altvar samde i sak, og som ville trivast med den opne prosessen. Difor fekk nemnda medlemerbåde frå språkvitskap, offentleg forvaltning, skule og massemedium.