2012-normalen for nynorsk rettskriving - Språkrådet

norsktalande over svært store geografiske område i Noreg har jo ei taleform avfyrstepersonpronomenet sitt som minner vel så mykje om «eg» som om «jeg».Så kvifor tykkjer så mange norsktalande at «jeg» i skrift er mindre «markert» enn«eg»? Kva har Rettskrivingsnemnda meint og avgjort i slike sosiolingvistiskespørsmål?I eit visst perspektiv er det snodig at Rettskrivingsnemnda gjer eit merkeleg framleggom å tillata pronomenparet «dokker-dokker» som hovudform jamstilt med dettradisjonelle og hittil einerådande «de-dykk» (Innstillinga s. 160), heller enn å lata folkvelja mellom fyrstepersonpronomenformene «eg» og «je».Trur verkeleg Rettskrivingsnemnda at nynorsken kjem til å verta mindre markert ogmindre vanskeleg for folk flest med å jamstilla pronomenpara «dokker-dokker» og«de-dykk», der bokmålet har «dere-dere»?Fyrstepersonforma «je» vart teken inn som sideform til hovudforma «eg» irettskrivinga av 1917 (Innstillinga s. 160). Ho kunne difor karakteriserast som ein delav den nynorske skrifttradisjonen – mellom anna mykje nytta i dialektbaserteskriftstykke av austlandske forfattarar som Alf Prøysen og Vidar Sandbeck – og somei god norsk folkemålsform upåverka av dansk, riksmål og bokmål.På dét grunnlaget kunne Rettskrivingsnemnda med større rett enn i tilfellet «dokkerdokker»og «de-dykk», finna på å taka inn «je» som jamstilt hovudform med «eg» idet offisielle skriftmålet nynorsk, slik tidlegare rettskrivingsnemnder har gjort det medpronomenformene «me» og «vi».Likevel er det «dokker-dokker» Rettskrivingsnemnda gjer framlegg om, visstnok av di«de-dykk» er så «markert» og vanskeleg å halda styr på for nynorskbrukarane –jamvel om dette pronomenparet sidan byrjinga av livet med landsmålet/nynorskenhar vore eineform – at desse nynorskbrukarane treng endå ei form av den samegrammatiske samanhengen å halda styr på. Det er innvikla å skjøna logikken i atRettskrivingsnemnda innfører folkemålsformer det ikkje er skriftmåltradisjon for itillegg til dei formene med skriftmåltradisjon, på eit grammatisk område der skrivandefolk visst har det vanskeleg nok frå før av.Slike døme gjer det viktig for styret i Språkrådet å spørja seg slik:Kva er grunnane til at Rettskrivingsnemnda har valt å balansera dei omsynamandatpunkt 3 nemner, slik ho faktisk har gjort? Har Rettskrivingsnemnda balansertdesse omsyna systematisk? Har ho gjort det etter eitt eller fleire system? Har ho gjortdet i samsvar med mandatpunkt 1 og 2?Visse døme på at Rettskrivingsnemnda bryt med mandatpunkta 1 og 2Eg har ikkje høve til å presentera synet mitt på alle formene i den rettskrivinga somInnstillinga inneber. Eg reknar med at det heller ikkje er naudsynt for å gjera vissepoeng klåre. Styret i Språkrådet er dessutan sjølv i stand til å tenkja seg fram tilviktige sider ved Innstillinga, og får vel au både innsyn og innsyn i Innstillinga vedhjelp av andre innspelarar enn meg.62