Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler ... - Bilkent University

Rosalind Coward, The New Feminist Criticism (Yeni Feminist Eleştiri)
içindeki “Are Women’s Novels Feminist Novels?” (Kadınların Romanları
Feminist Romanlar mıdır?) başlıklı makalesinde Halide Edib romancılığı için
sorulan bu sorunun evrenselliğini ortaya koyar. “Feminist roman” denilen
tuhaf olgunun yaygınlığından ve kadın bağımsızlık hareketiyle bağlantı
iddialarıyla sunulan bu romanların tanımlanmasında yaşanan zorluklardan
bahseden Coward, görünüşte feminist olan romanlarda cinselliğin yanı sıra
eril ve dişilin temsilinin sorgulanması gerektiğini vurgular (225). Coward’ın
dikkatimizi çektiği gibi kadın yaşantısına odaklanan romanların feminizmle
bağlantısının bir gereklilik olmadığı, kadın deneyimini konu edinen birçok
romanın anti-feminist özellikler taşıdığı da bilinen bir gerçektir.
Handan’ı, yukarıda sıralanan sorular ışığında ele almanın onun feminist
bir yapıt olup olmadığını tartışmak açısından yararlı olacağını düşünüyorum.
Halide Edib’in hayatından belirgin izler taşıyan, bir kadının deneyimleri,
duygulanımları ve aşkları üzerine mektuplarla örülü bir anlatı olan bu
romanda egemen olan eril anlatı, kadın kişilerin temsilinde egemen olan
simgeler, yerleşik ahlâk normlarının kadının aleyhine pekiştirilmesi yazarın
romancı olarak feminizmden uzaklığını ortaya koymaktadır. Burada
karşılaşılabilecek temel soru, romanın anlamlandırılması esnasında
anlatıcılarla⎯roman, altı karakterin birbirine yazdığı mektuplarla anlatılır⎯
yazarın karıştırılmış olup olmaması sorunudur: Ancak Halide Edib’in kendi
yaşamı ile Handan arasındaki koşutlukların yanı sıra Seviyye Talip, Raik’in
Annesi, Kalp Ağrısı gibi diğer romanlarındaki çizgisi de göz önünde
bulundurulursa, romanlarının belirli amaçlara hizmet ettiği açıkça görülür.
11