Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler ... - Bilkent University

kadınların kendilerine dayatılan "kadınsı" rollerle savaşa katılımlarına karşı
çıktığını söyler (53). Bu eleştirel tavır Halide Edib’in yapıtlarında görülmez.
O kadını kendisine biçilen roller içinde yüceltmenin yollarını arar ve bunun
için bulduğu çözümse, romanın anlatıcısının Peyami gibi edilgen, kadınsı bir
karakter olarak kurgulanmasıdır. Ancak Peyami tarafından yüceltilerek
anlatılan Ayşe’nin bir kadın olarak ne kadar kurgulanabildiği tartışmaya
açıktır.
C. Kezban: Ateşten Gömlek’in ‘Öteki’ Kadını
Handan romanını incelerken Neriman’ın Handan’ın “ötekisi” olduğunu
belirtmiştik. Seviyye Talip’te de Macide Seviyye’nin “ötekisi"ydi. Halide
Edib’in romanlarında asıl kadın karakterler sürekli “ötekileriyle” olan
kutuplaşmaları aracılığıyla kurgulamaktadırlar. Ateşten Gömlek’te de benzer
bir durumla karşılaşılır. Romanda Kezban’da somutlaşan "köylü kadın"
imgesinin varlığı Ayşe’nin kişilik özelliklerinin belirginleşmesine yardımcı olur.
Kezban, romanda şöyle betimlenir:
İhsan’ın dirseğinden ayrılmayan genç, kırmızı şalvarlı, uzun
başörtülü, derin yeşil gözlü bir köylü kızı var ki nazar-ı dikkatimi
celbediyor. Bütün köy kadınları Ayşe’nin etrafını aldıkları, onun
boynuna sarıldıkları zaman o, İhsan’ın atını tutan çocuğun yanında
dalgın dalgın duruyor.
[. . . .]
O İhsan’ın sesiyle hemen geliyor, Ayşe’nin nazarından bu
sahne kaçtı mı bilmiyorum; o da sakin, fakat köylü kadınların
gösterdiği muhabbetten müteessir görünüyor. Her halde
37