Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler ... - Bilkent University

Bu söylem bağlamında Peyami “güçsüzlüğün, edilgenliğin ve
kadınsılığın”, İhsan ise “erk”in sembolüdür. Erkekliğin, dayanıklılığın, gücün,
sertliğin, amirliğin bedenselleşmesi olarak sunulan İhsan, anlatıcı erkek olsa
da romanın bazı bölümlerinde adeta bir kadının bakış açısıyla anlatılır:
Bununla başlayan iptilâ, İhsan’ın yılmaz hareketleri, bahadırlıkları
ile artmış buna biraz korku ve biraz da yeis karıştıktan sonra
zavallı çocuğun bütün dünyası İhsan oluvermişti. (117)
[. . . .]
Ben [Peyami] ışığa konan kelebek gibi, gözlerim ve gözlerimle
beraber kalbim İhsan’a yapışmış bakıyorum. Ne kadar güzel, ne
kadar kavi, ne kadar ilâhî bir yüzü var. Kumral başından sızan
kanların altında ayrık, açık gözlerinde şimdi yalnız yılmaz bir
ceberrut değil, acı ve derin bir merhamet, istikrahla karışık bir
merhamet var. (125)
Hiç şüphesiz, İhsan, Peyami’nin olmak istediğini temsil etmektedir. Ayşe’ye
olan aşkını ifade ederken yerinde olmak istediği insanın İhsan olması da bu
bağlamda önemlidir. Romanın sonunda İhsan’la tam bir bütünleşme,
özdeşleşme yaşadıkları sahne, Peyami’nin İhsan olduğu sahne bu açıdan
değerlendirilmelidir:
Kendi kemiklerimde, etlerimde, kalbimde, kafamdaki müthiş çekinti
İhsan’ın ıstırabının eşi değil mi? Bu büyük azabı iki vücut bir kalp
taşıyor gibi İhsan’la beraber taşıyoruz. İhsan’la manen bir olduk
zannediyorum. (198)
Peyami’nin Ayşe’ye olan aşkını İhsan’la özdeşleşme yoluyla
kurgulama çabaları, onun kendisini sürekli İhsan’la kıyaslamasına, İhsan’ı
41