Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler ... - Bilkent University

Halide Edib-Adıvar’ın romanını son derece iyi niyetlerle kaleme aldığına
şüphe yoktur. Bu romanda kadınlar erkeklerle birlikte çalışırlar, süsten
püsten uzaktırlar, sadelik temel prensipleridir:
Şimdi kadınlar, ince, zarif, sanatkâr çarşafları ve tuvaletleri ile
evlerinin bir süsü, erkeklerinin sevda amaçları olmakla kalan
kadınlarımıza karşılık, Yeni Turan’ın öğretmenlik eden, ağırbaşlı,
karakterli, hastabakıcı yetişen, bir muharebe olur olmaz Arap
savaşçıları gibi mehmetçiklerin yaralarını sarmaya giden, ordunun
dikişini dikmek için kadın çalışma yurtlarında çalışan, eski Türk
işleme sanatlarını Yeni Turan’a uygulamak için ekonomik, insancıl,
bilimsel ve bilmem daha bir sürü yönlerde çalışan akın akın
kadınları vardı. Bir süsten, değerli bir biblodan birdenbire yararlı,
çalışkan bir toplum elemanı, bir ana, bir arkadaş, bir her şey olan
bu kadınları itiraf ederim ki beğeniyordum. (17-18)
Yeni Turan’ın kadın kahramanı Kaya, işte her şey olup “kadın
olamayan” bu kadınların temsilcisidir. Sadeliği, sarsılmazlığı, gücü ile
halkının ilerlemesi için savaşan Kaya’yı anlatıcı şöyle tanımlar: “Bu bakışta
katiyen, kadın ya da erkek, insana cinsiyet hatırlatan bir şey yoktu” (29).
Deniz Kandiyoti’nin, Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar: Kimlikler ve Toplumsal
Dönüşümler adlı kitabının “Cariyeler, Fettan Kadınlar ve Yoldaşlar: Türk
Romanında Kadın İmgeleri” başlıklı bölümünde belirttiği gibi, Kaya, “kadın-
yoldaş” (144) olarak cinsiyetinden-cinselliğinden soyunmuş, kadınlığından
arındırılmış ve bu sebeple erkekler için herhangi bir tehlike gizilgücü
içermeyen kadının temsilcisidir.
30