Kiymetsiz Yazilar - Imami Rabbani Ahmed Faruki Serhendi Hz. ve Muhammed Masum Hz. Mektubatlarindan - Hazirlayan Huseyin Hilmi Isik

zılle, zılden akreb oldu [dahâ yakın oldu]. Zîrâ zıl, asl ile zıldir.
Kendi nefsi ile değildir. Ve çünki âlem, ef’âl-i vâcibînin
[Allahü teâlânın ef’âlinin] zılâl [zılleri] ve ukûsidir [aksleridir].
Nâçâr sıfât-ı ilâhî, âleme âlemden ve âlemin üsûlinden
ki ef’âldir. Akreb oldu ki [dahâ yakın oldu ki], asl-ıl üsûldür.
Sıfât dahî, Zât-i teâlânın zıllıdir. Ve zât-i celle sültânehü
asl-ı cemî’-i üsûldür. Binnetîce, Zât-i teâlâ, âleme âlemden
ve ef’âl ve sıfât-ı vâcibden akreb [yakın] olmuş olur. 3/1
[Se’âdet-i Ebediyye: 101.]
¥ Hak teâlânın zât-i akdesi [mukaddes zâtı] ve sıfât-i mukaddesesi,
bir mertebede kâindir. Sıfatın ziyâde [ayrı] olması
sâbit olmakla, Hak celle celâlühü de hiç te’ayyün ve tenezzül
peydâ olmamışdır. 3/114
¥ Hak teâlânın sıfâtı ve ef’âli dahî, zâtı gibi bîçûn ve bîçugûnedir.
Ve mümkinâtın [mahlûkatın] sıfâtı ve ef’âli ile hiç
münâsebeti yokdur. Meselâ ilm sıfatı kadîm ve basîtdir.
Te’addüd ve tekessür [adedlenme ve çoğalma] ona yol bulamamışdır.
Te’addüd-i te’allükât [alâka] i’tibâriyle olursa da.
Zîrâ onda bir inkişaf basît vardır ki ma’lûmat-ı ezel ve ebed,
o inkişaf ile münkeşîf ve cemî’-i eşyâyı ân-ı vâhid-i basîtde
bilmiş idi. Meselâ, Zeydi hem mevcûd [varlıkda], hem
ma’dûm [yoklukda] ve cenin ve sabî ve civân ve pir ve zinde
[diri] ve mürde [ölü] ve kâim [ayakda] ve kâid [oturan].....
ilâhir bilmişdir. Te’addüd-i te’allûkât âfâkın te’addüdünü
mûcibler ve ezminenin teksîrini isterler. O mahalde ezelden
ebede dek, ân-ı vâhid-i basîtden gayr-i ân yokdur. [Değişmiyen,
basît bir ân vardır.] O ânlara aslâ te’addüd yokdur. Hak
teâlâ üzre zemân cereyân eylemez. Bütün mahlûkâta te’alluk-ı
vâhid ile müteallık olmuşdur. O te’alluk dahî, sıfât-ı ilm
gibi bîçûn ve bîçugûnedir. [Bilinemez ve ötelerin ötesidir.]
1/296 [Mektûbât Tercemesi: 475.]
¥ Hak teâlâ bir sıfatla muttasıf [sıfatlanmış] ve bir ismle
müsemmâ [ismlenmiş] ve bir hükmle mahkûm değildir. Kendi
zâtına ism ve ahkâm bildirmesi teşbîh i’tibâriyledir ki,
mahlûkâtın anlayışlarına karîb olmak içindir. 2/3
¥ Hak teâlâ yüce kerem ve ihsânından, kendi feyzlerini ve
– 56 –