baskı demo 2

uygulamalar ve ders anlatımları da bu platformlarda erişime
açılmıştır. Bu yazıda ise genelde yürütülen bu çalışmaların dışında
uzaktan eğitim sürecinde OSB olan öğrenciler ve aileleri
için daha başka neler yapılabilir, neler uygulanabilir sorularına
cevap aranmıştır.
OTİZM NEDİR?
Otizm spektrum bozukluğu nörogelişimsel bir bozukluk
olarak tanımlanmaktadır. Sosyal iletişim ve etkileşimde
yetersizlik, sınırlı yinelenen tekrarlayıcı davranışlar temel
özellikleri olarak belirtilir( Vural, 2007). Günümüzde son yapılan
araştırmalarda 54 çocuktan 1’inde görüldüğü söylenmektedir
ve bu istatistiğin her yıl artmaya devam ettiği
gözlenmektedir(Amaral, Schumann ve Nordahl, 2008; Maenner
vd., 2020). OSB neden kaynaklanır bilinmemekle birlikte
en etkili yardımın sürekli ve planlı uygulanan özel eğitim olduğu
bilinmektedir. Bu çocukların okullara gelemediği yüz yüze
eğitimin yapılamadığı bu süreçte eğitimlerinin desteklenmesi
için neler yapılması gerekir? Öğretmen, veli ve öğrencilerin
uzaktan eğitim sürecinin getirdiği teknolojik gelişmelere
uyum sağlamaları nasıl olacaktır? Canlı ders, dijital öğrenme,
bilgisayar destekli öğrenme, mobil öğrenme gibi kavramlar
ve uygulamalar OSB olan öğrencilerin eğitiminde nasıl kullanılabilir?
Bu süreçte otizmli bireylerin de eğitimlerine devam
etmesi toplumun bir üyesi olarak diğer akranları gibi eğitimde
fırsat eşitliğinden yararlanmaları sağlanmalıdır.
Bu nedenle ilk olarak bu alanda çalışan öğretmenlerin
ve uzmanların uzaktan eğitim süreci ile hayatımıza giren bu
teknolojik gelişimlere hazır olması gerekmektedir. Bilgisayar
tabanlı öğrenme, mobil öğrenme, eğitim amaçlı uygulamalar,
sanal gerçeklik, artırılmış gerçeklik, web 2.0 araçları ve dijital
öğrenme materyalleri konularında bilgi sahibi olmak her öğretmenin
olduğu gibi bu alan öğretmenlerinin de görevi haline
gelmiştir. Yaşadığımız süreç öğretmenlere büyük sorumluluklar
yüklemiştir. İçerik oluşturma, içeriklerin öğrenciler
için uygunluğunu denetleme, alınan kazanımlarla yapılacak
uygulamaların arasında ilişki kurma ve her öğrencinin bireysel
hızına göre değerlendirmeler yapıp önlemler almak ve geri bildirim
olarak yapılan uygulama ve etkinliklerin dönüşümlerini
sağlamak gibi. Bu dijital öğrenme içeriklerini her öğrenci için
hazırlanan bireysel eğitim programlarını dikkate alarak geliştirmek
bu alan öğretmenlerinin ve uzmanlarının dikkat etmesi
gereken ikinci önemli konudur.
Üçüncü olarak dikkat edilmesi gereken konu aile ninbilgilendirilmesi
ve eğitimidir. Çünkü OSB olan bir öğrenciyle
gerçekleştirilen uzaktan eğitim çalışmalarında, öğrencinin
otizmden etkilenme durumuna göre destek verecek, yardımcı
olacak birilerine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu kişiler ise ev ortamında
öğrencinin ailesi olacaktır. Uzaktan eğitim sürecinde
öğretmen aileyi yapılacak çalışmalar konusunda sürekli bilgilendirmeli
ve destek sağlamalıdır. Aileye öğrenciyle çalışırken
kullanılacak ipuçları, pekiştireç kullanımı hakkında bilgi verilmeli
ve bunların doğru kullanılması sağlanmalıdır. Öğrencinin
Samsun E ğ i t i m
ekran başında sıkılması, dikkatinin dağılması gibi durumlarda
aile en etkin çözüme erişmek için öğretmene ulaşabilir olmalıdır.
Ailenin bu süreçte etkin rol alması sağlandığında çocuk
için belirlenen kazanımlarda başarı mümkündür. Aile ve
eğitimci arasında kurulacak olumlu ilişki eğitimdeki başarıyı
olumlu yönde geliştirecektir.
Dördüncü dikkat edilmesi gereken konu ise seçilecek
ya da kullanılacak araç ya da uygulamanın öğrenciye ve
amaca uygunluğudur. Otizmli çocukların her biri farklı gelişim
özelliklerine sahiptir. Otizmden etkilenme düzeyleri de farklılık
gösterebilir. Hazırlanacak ve uygulanacak içerikte buna uygun
olarak bireyselleştirilmelidir. Kullanılacak uygulama ya da
yöntemin bilimsel altyapısı da incelenmeli ve kanıta dayalı olmasına
dikkat edilmelidir. Alan yazında yapılan çalışmalara bakılınca
dijital oyunların bilişsel gelişime, 3B animasyon karakterler
içeren görsel materyallerin kullanıldığı teknoloji destekli
uygulamaların sosyal etkileşim becerilerinin gelişimine katkısı
olduğu gözlenmiştir(Töret, Özdemir, Gürel ve Suna, 2018).
Yine videolar, artırılmış gerçeklik uygulamaları, sanal gerçeklik
uygulamaları, interaktif sunumlar, dijital kitaplar, mobil ya da
bilgisayar tabanlı oyun yazılımları, akıllı oyuncaklar, robotik
araçlar gibi uygulamaların akademik ve sosyal beceri gelişimine
destek verdiği yönünde yayınlar bulunmaktadır( Arıcı ve
Çiftçi, 2007; Bozkurt, 2014).
Bütün bu konular göz önüne alındığında OSB olan bireylerin
uzaktan eğitim süreçlerine katılmalarında Milli Eğitim
Bakanlığının EBA ve EBATV üzerinden oluşturduğu platformlar
dışında yine Bakanlık tarafından geliştirilen “Özelim Eğitimdeyim”
mobil uygulaması, “İçimizdeki Hazine” uygulaması kullanılabilir.
Tohum Otizm Vakfının geliştirdiği mobil uygulamalar
kullanılabilir. Yukarıda belirtilen uygulama ve yöntemlere göre
geliştirilen araçlar kullanılabilir. Dikkat edilmesi gereken temel
nokta kullanılacak içeriğin öğrenciye uygunluğu, öğretmenin
uygulamaya hakim olması, ailenin uygulamaya ulaşabilmesi
ve gerekli desteği verebilmesidir.
Onur ŞİRİN
Fahriye Kemal Kızılot Özel Eğitim Uygulama Okulu
Özel Eğitim Öğretmeni
Kaynakça
1. Vural, İ.,(2007). SOS Otizm ve İletişim Problemi Olan Çocukların Eğitimi,
İstanbul: Evrim Yayınevi, 2. Basım.
2. Arıcı, N. ve Çiftçi, S., (2007). Bilgisayar Destekli Uzaktan Eğitimde Log
Kayıtlarının İncelenerek Analiz Edilmesi, e – Journal of New World Sciences
Academy, 2(4), 322 – 333.
3. Bozkurt, A., (2014). Homo Ludens: Dijital Oyunlar ve Eğitim. Eğitim Araştırmaları
Dergisi, 5(1).
4. Karademir Coşkun, T., & Alper, A. (2019). Dijital Öğrenme Materyalinin Özel
Eğitimde Kullanımı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim
Dergisi, 20(1), 119 – 142.
5. Töret, G., Özdemir, S., Gürel – Selimoğlu, Ö., & Suna, E. H. (2018). Otizm
Spektrum Bozukluğu Olan ve Tipik Gelişim Gösteren Çocukların Üç Boyutlu
Animasyon ve Canlı İnsan Model Video Materyalleri Üzerinde Yüz İşlemelerinin
Karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim
Dergisi, 19(3), 553 – 576.
6. Amaral, D. G., Schumann, C.M. & Nordahl, C.W. (2008). Neuroanatomy of
Autism. Trends in Neurosciences, 31(3), 137-145.
47