REPUBLIKA E SHQIPËRISË Studimi Demografik dhe ... - INSTAT

PËRCAKTUES TË TJERË TË PËRAFËRT TË LINDSHMËRISË 6
6.1 HYRJE
Nivelet e lindshmërisë në shumicën e popullsive mund të maten nga pesë përcaktues të
përafërt kryesorë që shpjegojnë riskun e mbetjes shtatzënë. Këta përcaktues janë: martesa,
marrëdhëniet seksuale, hermorragjia e mitrës dhe abstinenca nga marrëdhëniet seksuale pas lindjes,
fillimi i menopauzës dhe përdorimi i kontraceptivëve. Në këtë kapitull trajtohen të gjithë këta
përcaktues me përjashtim të kontracepsionit (shih Kapitullin 5). Në disa vende, përfshi edhe
Shqipërinë, aborti i stimuluar është një tjetër faktor që ndikon mbi lindshmërinë.
Martesa është një tregues kryesor i ekspozimit të femrave ndaj riskut të shtatzënisë. Në një
popullsi të caktuar, martesat në moshë të hershme zakonisht shoqërohen me një periudhë më të gjatë
ekspozimi ndaj riskut të shtatzënisë dhe lindshmëri më të lartë. Ka raste kur, fillimi i hershëm i lindjes
së fëmijëve, i shoqëruar me martesën në moshë të hershme mund të ndikojë negativisht edhe në
shëndetin e femrave dhe të fëmijëve. Kohëzgjatja e hemorragjisë së mitrës dhe abstinencës pas
lindjes, ndikojnë në kohëzgjatjen e periudhës kur një femër nuk është e predispozuar të ngelet
shtatzënë; ato ndihmojnë në përcaktimin e intervalit midis lindjeve, siç ndikon edhe shpeshtësia e
marrëdhënieve. Fillimi i menopauzës shënon fundin e ciklit të jetës riprodhuese të një femre. Të marrë
së bashku, këta faktorë, në një masë të madhe, përcaktojnë kohëzgjatjen dhe ritmin e riprodhimit; për
rrjedhojë, ata janë të rëndësishëm për të kuptuar nivelet dhe dallimet e lindshmërisë.
6.2 GJENDJA CIVILE
Ndarja e femrave dhe meshkujve sipas gjendjes civile në kohën e studimit paraqitet në
Tabelën 6.1. Në shumicën dërrmuese të këtij raporti, termi ‘aktualisht të martuar’ u referohet atyre që
janë ‘të martuar’ formalisht dhe atyre që janë ‘duke bashkëjetuar,’ ndërkohë që për të divorcuarit, të
ndarët, apo të vetë përdoret termi ‘ish të martuar.’ Kombinimi i atyre që janë aktualisht të martuar dhe
ish të martuarve jep përqindjen e atyre që e kanë provuar martesën.
Rezultatet tregojnë që tre në dhjetë femra, në moshë për të lindur, nuk kanë qenë ndonjëherë
të martuara; 66 përqind ose janë të martuara ose bashkëjetojnë me një mashkull; dhe pjesa prej 3
përqind që mbetet janë ose të divorcuara, ose të ndara, ose vejusha. Përqindja e ulët (1 deri në 2
përqind) e femrave në të dyzetat që nuk kanë qenë martuar ndonjëherë tregon që martesa është dukuri
mbizotëruese në Shqipëri. Divorci dhe ndarja (1 përqind) nuk janë dukuri të zakonshme në Shqipëri.
Përqindja e femrave të divorcuara, edhe pse e ulët, ka prirjen të rritet me moshën. Dy përqind e
femrave në moshën 15-49 vjeç janë vejusha. Femrat në moshën 45-49 vjeç kanë më shumë gjasa të
jenë vejusha (5 përqind) se sa femrat e tjera. Statusi martesor i femrave ka mbetur i pandryshuar qysh
nga viti 2005, kur 66 përqind e femrave u raportuan si të martuara ose që bashkëjetonin me një
mashkull dhe 33 përqind nuk kishin qenë kurrë të martuara (INSTAT, 2008).
Një përqindje më e lartë e meshkujve se sa e femrave (43 përqind krahasuar me 31 përqind)
nuk kanë qenë kurrë të martuar, ndërkohë që përqindja e atyre aktualisht të martuar apo që
bashkëjetojnë është më e ulët për meshkujt se sa për femrat (57 përqind krahasuar me 66 përqind).
Vetëm 1 përqind e meshkujve janë të ndarë, të divorcuar, apo të ve.
Edhe pse femrat lidhen në martesë më herët se sa meshkujt, në moshën 40-44 vjeç, përqindjet
e femrave dhe meshkujve që nuk kanë qenë kurrë të martuar janë afërsisht të njëjta (2 përqind e
femrave dhe 3 përqind e meshkujve). Femrat kanë pak më shumë gjasa se sa meshkujt që të
raportojnë se kanë qenë të divorcuara apo vejusha.
Përcaktues të Tjerë të Përafërt të Lindshmërisë | 87