REPUBLIKA E SHQIPËRISË Studimi Demografik dhe ... - INSTAT

Për 1000 lindje të gjalla
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Figura 8.1 Tendencat e Vdekshmërisë Foshnjore,
Shqipëri, 1990-2008
1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008
8.4 NDRYSHIMET SOCIAL-EKONOMIKE NË VDEKSHMËRINË FOSHNJORE
Ndryshimet e vdekshmërisë sipas vendbanimit, rajonit, arsimit të nënës, dhe gjendjes
pasurore paraqiten në Tabelën 8.2. Për të reduktuar ndryshueshmërinë e kampionit dhe për të pasur
një numër të mjaftueshëm lindjesh për të shqyrtuar ndryshimet në vdekshmërinë përgjatë nëngrupeve,
normat janë paraqitur për periudhën dhjetëvjeçare që i paraprin studimit (përafërsisht 1999-
2008), dhe kategoritë e statusit arsimor dhe pasuror janë shkrirë pjesërisht me njëra-tjetrën.
Ashtu si edhe në shumicën e vendeve, shkalla e vdekshmërisë së foshnjave dhe në fëmijërinë
e hershme janë më të larta në zonat rurale sesa në ato urbane. Në Shqipëri, vdekshmëria foshnjore në
zonat rurale (24 vdekje për 1,000 lindje) është dy herë më e madhe sesa në qytete (12 vdekje për
1,000 lindje). E njëjta gjë shihet për vdekshmërinë nën pesë vjeç (28 vdekje për 1,000 lindje në zonat
rurale dhe 13 vdekje për 1,000 lindje në zonat urbane).
Gjatë periudhës 1999-2008, foshnjat dhe fëmijët nën pesë vjeç, në rajonet malore, patën
shkallën më të lartë të vdekshmërisë. Duhet theksuar se shkalla e lartë e vdekshmërisë foshnjore në
zonat malore është kryesisht për shkak të vdekshmërisë së lartë post neonatale.
Nivelet më të larta të arsimimit shoqërohen zakonisht me shkallë më të ulët të vdekshmërisë
së fëmijëve, pjesërisht sepse arsimi u jep grave më shumë informacion për ushqyerjen e fëmijës,
sëmundjet, trajtimin e fëmijës dhe rëndësinë për largësinë e lindjeve. Në Shqipëri, ndryshimet në
shkallën e vdekshmërisë sipas nivelit të arsimit të nënës tregojnë se fëmijët e nënave me arsim fillor
ose më të ulët ka më shumë të ngjarë që të vdesin përpara vitit të parë ose të pestë të jetës sesa fëmijët
e nënave me arsim të mesëm ose më të lartë.
Vlerësimi i vdekshmërisë sipas statusit pasuror të familjeve vë në dukje ndryshimet e pritura:
shkalla e vdekshmërisë për foshnjat dhe fëmijët nën pesë vjeç është më e ulët për fëmijët në familjet
me indeks më të lartë të pasurisë sesa në ato me indeksin më të ulët të pasurisë. Për shembull,
vdekshmëria foshnjore është 21 vdekje për 1,000 lindje në 60 përqindshin më të ulët të popullsisë, në
krahasim me 15 vdekje për 1,000 lindje në 40 përqindshin më të lartë të popullsisë. Për rrjedhojë, ka
40 përqind më shumë vdekje foshnjore në familjet më të varfëra sesa në ato më të pasura.
Viti
INSTAT MoH MICS 2000
ARHS 2002 MICS 2005 ADHS 2008-09
Vdekshmëria e Foshnjave dhe e Fëmijëve | 119