REPUBLIKA E SHQIPËRISË Studimi Demografik dhe ... - INSTAT

AIDS ishte 65 përqind. Përgjithësisht, vetëm një e treta e femrave (32 përqind) dhe më pak se një e
katërta e meshkujve (22 përqind) e dinë se një person që i shëndetshëm në dukje mund të ketë virusin
e AIDS dhe hedhin poshtë konceptet e gabuara, më të përhapura, për transmetimin dhe parandalimin e
AIDS – pra që AIDS mund të transmetohet nga pickimet e mushkonjës dhe nga ndarja e ushqimit me
një person të infektuar nga AIDS.
Tabelat 12.3.1 dhe 12.3.2 paraqesin një vlerësim të plotshmërisë së njohurive për
parandalimin dhe transmetimin e HIV/AIDS. Me njohuri të plota këtu kuptojmë: 1) të dish se
përdorimi i prezervativit dhe kufizimi i marrëdhënieve seksuale në një partner të vetëm seksual që nuk
ka HIV dhe që nuk ka partnerë të tjerë mund të pakësojë rrezikun për marrjen e virusit të AIDS; 2) të
dish se një person i shëndetshëm në dukje mund të ketë virusin e HIV; dhe 3) të hedhësh poshtë dy
konceptet e gabuara më të përhapura për AIDS, se ai mund të transmetohet nga pickimi i mushkonjës
dhe nga ndarja e ushqimit me një person të prekur nga AIDS. Duke përdorur këtë njësi matëse të
dijeve për transmetimin dhe parandalimin e HIV/AIDS, rezultatet e ADHS 2008-2009 treguan se
plotshmëria e dijeve/njohurive për AIDS në Shqipëri lë për të dëshiruar: më pak se tri në dhjetë gra
(28 përqind) dhe vetëm një ndër pesë burra (20 përqind) në Shqipëri kanë dije të plota për
transmetimin dhe parandalimin e HIV/AIDS. Tabelat 12.3.1 dhe 12.3.2 tregojnë ndryshueshmërinë e
dijeve sipas tipareve të përzgjedhura.
Përqindja e femrave dhe e meshkujve që kanë njohuri të plota për AIDS është më e lartë në
grupmoshën 20-24 vjeç (36 përqind për femrat dhe 23 përqind për meshkujt) dhe më e lartë në zonat
urbane(40 dhe 30 përqind, përkatësisht) sesa në zonat rurale (19 dhe 12 përqind, përkatësisht).
Ndryshimet vërehen edhe nga rajoni në rajon: femrat dhe meshkujt në rajonin Malor kanë nivelin më
të paplotë të njohurive për AIDS (17 dhe 12 përqind, përkatësisht). Arsimi dhe statusi material janë të
lidhura drejtpërdrejt me plotshmërinë e njohurive për transmetimin dhe parandalimin e HIV/AIDS.
Ndër femrat, për shembull, 66 përqind e atyre me arsim universitar ose më të lartë kanë njohuri të
plota për AIDS, në krahasim me vetëm 14 përqind të femrave me arsim 8-vjeçar. Po kështu, ndër
meshkujt, niveli i plotshmërisë së njohurieve është 48 përqind ndër meshkujt me arsim të lartë, në
krahasim me 8 përqind ndër ata me arsim fillor 8-vjeçar. Duke e parë situatën sipas nivelit të
pasurisë, 13 përqind e femrave të kuintilit më të ulët pasuror kanë njohuri të plota për AIDS, krahasur
me 54 përqind të femrave në nivelin më të lartë material. Ndër meshkujt, niveli plotshmërisë së
njohurive për AIDS rritet me rritjen e nivelit pasuror: nga 7 përqind në nivelin më të ulët material në
39 përqind në nivelin më të lartë material.
12.4 NJOHURITË PËR TRANSMETIMIN NGA NËNA TE FËMIJA
Rritja e nivelit të njohurive për transmetimin e HIV nga nëna te fëmija dhe pakësimi i rrezikut
për transmetimin nga nëna te fëmija përmes përdorimit të ilaçeve anti-retrovirale janë shumë të
rëndësishme për pakësimin e transmetimit të HIV nga nëna te fëmija (MTST). Për të vlerësuar
njohuritë lidhur me MTST, të intervistuarit u pyetën nëse virusi që shkakton AIDS mund të
transmetohet nga nëna te fëmija përmes ushqyerjes me gji dhe nëse një nënë me HIV mund të
pakësojë rrezikun e transmetimit të virusit te fëmija duke marrë ilaçe të posaçme gjatë shtatzënisë.
Këto dy pyetje u bënë së bashku me qëllim që nxirrej një indikator i vetëm për matjen e përqindjes së
atyre që iu përgjigjën saktë të dyja pyetjeve. Tabela 12.4 tregon përqindjen e femrave dhe të
meshkujve që e dinë se: 1) HIV mund të transmetohet nga nëna te fëmija përmes ushqyerjes me gji; 2)
rreziku i transmetimit të HIV nga nëna te fëmija mund të pakësohet përmes marrjes së ilaçeve të
posaçme gjatë shtatzënisë dhe 3) duke i ditur të dyja kushtet e mësipërme.
190 | Njohuritë, Qëndrimet dhe Sjellja në Lidhje me HIV/AIDS