REPUBLIKA E SHQIPËRISË Studimi Demografik dhe ... - INSTAT

NJOHURITË, QËNDRIMET DHE SJELLJA NË
LIDHJE ME HIV/AIDS 12
Sindromi i fituar, i pamjaftueshmërisë imunitare (AIDS) shkaktohet nga virusi human i
pamjaftueshmërisë imunitare (HIV), që e bën trupin të dobët dhe të paaftë për t’u shëruar nga
sëmundje të tjera. HIV/AIDS është një pandemi ndërkombëtare me raste të raportuara nga çdo vend i
botës. Bazuar në të dhënat e rregjistruara deri në fund të vitit 2009, mund të thuhet se Shqipëria
mbetet një vend me prevalencë të ulët të HIV. Megjithatë, vihet re një tendencë në rritje e numrit të
rasteve të reja, të diagnostikuara dhe vlerësimet e bëra flasin për një shtim të rasteve të
padiagnostikuara. Deri në nëntor të vitit 2009, në Shqipëri u diagnostikuan 291 persona me HIV.
Rreth 90 përqind e infektimeve me HIV ndodhën për shkak të marrëdhënieve seksuale (Raporti për
Situatën Epidemiologjike, IShP, 2009).
Shumica e rasteve me HIV në Shqipëri janë diagnostikuar ndër femrat dhe meshkujt e moshës
25-44 vjeç. Që prej vitit 2000, përqindja e femrave me HIV/AIDS po rritet. Janë identifikuar
gjashtëmbëdhjetë raste të transmetimit nga nëna te fëmija (Raporti i Situatës Epidemiologjike, IShP,
2009).
Në gusht të vitit 1987, nga Ministria e Shëndetësisë (MSH) me mbështetjen e drejtpërdrejtë të
Organizatës Botërore të Shëndetit (OBSH), u krijua Programi Kombëtar për Parandalimin dhe
Kontrollin e HIV/AIDS (NPPC) pranë Institutit të Shëndetit Publik (IShP). Programi për parandalimin
dhe kontrollin e HIV/AIDS synonte që të ishte gjithëpërfshirës, i organizuar, shkencor dhe i bazuar në
fakte.
Disa nga shtyllat kryesore të zhvillimit të programit kombëtar Shqiptar janë si vijon:
• Përzgjedhja e një grupi shumëdisiplinor mjekësh, epidemiologësh, psikologësh dhe
punonjësish socialë në IShP, që ka përgjegjësinë të koordinojnë aktivitetet parandaluese
të HIV/AIDS dhe të monitorojnë situatën epidemiologjike në Shqipëri.
• Krijimi në vitin 2003 i një komiteti ndër-ministror për HIV/AIDS që synon forcimin e
përpjekjeve politike për luftimin e HIV/AIDS.
• Krijimi i Mekanizmit Koordinues të Vendit (MKV), që takohet rregullisht, me
pjesëmarrjen e qeverisë, organizatave jo-qeveritare (OJQ) dhe të njerëzve që jetojnë me
HIV/AIDS.
• Krijimi i MKV i çeli udhë zbatimit të suksesshëm të grantit të Fondit Global prej rreth 5
milionë USD që monitorohet nga IShP dhe zbatohet në dy faza gjatë një periudhe
pesëvjeçare, që në fillim të vitit 2007.
• Forcimi i sistemit të survejimit biologjik dhe të sjelljes përmes survejimit të brezit të dytë
dhe krijimit të një sistemit të vetëm monitorimi dhe vlerësimi, që në vitin 2005.
• Trajtimi mjekësor falas për pacientët me AIDS qysh prej vitit 2004, me mbështetjen e
donatorëve të huaj dhe të Agjencive të Kombeve të Bashkuara.
• Konferenca e tretë kombëtare për HIV/AIDS, që u zhvillua në Mars të vitit 2004, adoptoi
Strategjinë Kombëtare për Parandalimin dhe Kontrollin e HIV/AIDS në Shqipëri, e cila u
rishikua në vitin 2008. Tani ekziston një plan i hollësishëm për zbatimin e kësaj strategjie.
Struktura kryesore për zbatimin e saj është Programi Kombëtar për Parandalimin dhe
Njohuritë, Qëndrimet dhe Sjellja në Lidhje me HIV/AIDS | 183