REPUBLIKA E SHQIPËRISË Studimi Demografik dhe ... - INSTAT

10.6 MBËSHTETJA E FAMILJES PËR TË MËSUAR
Cilësia e kujdesit në familje luan një rol të madh për zhvillimin e hershëm të fëmijës,
veçanërisht në 3-4 vitet e para të jetës së tij, që është periudha e zhvillimit të shpejtë të trurit.
Deklarata Botërore për Mbijetesën, Mbrojtjen dhe Zhvillimin e Fëmijëve, që u arrit në Takimin e
Nivelit të Lartë për Fëmijët në vitin 1990, thotë se fëmijëria duhet të jetë periudhë e gëzimit dhe
paqes, e lojrave, e të mësuarit dhe e rritjes (United Nations, 1990). Një nga qëndrimet e deklaratës së
vitit 2002 “Një botë e përshtatshme për fëmijët” thotë se “fëmijët duhet të jenë fizikisht të
shëndetshëm, mendërisht të zgjuar, emocionalisht të sigurt, kompetentë nga ana sociale dhe të
gatshëm për të mësuar” (United Nations, 2002). Në këtë kontekst, përfshirja e të rriturve në aktivitetet
e fëmijëve, prania e librave për fëmijë në shtëpi dhe kushtet e përgjithshme që i rrethojnë fëmijët në
shtëpi janë tregues të rëndësishëm për rritjen dhe zhvillimin e tyre.
Në ADHS 2008-09, informacioni u mblodh për një numër aktivitetesh që mbështesnin të
mësuarit e hershëm të fëmijëve të vegjël. U bënë pyetje për përfshirjen e të rriturve në aktivitetet e
mëposhtme të fëmijëve: (1) leximi i librave ose shikimi i librave me ilustrime; (2) tregimi i historive;
(3) të kënduarit e këngëve; (4) nxjerrja e fëmijëve jashtë oborrit të shtëpisë; (5) loja me fëmijët; (6)
dhe kalimi i kohës me fëmijët duke emërtuar, numëruar, ose vizatuar gjëra.
Tabela 10.11 tregon përqindjen e fëmijëve të moshës 0-59 muaj për të cilët anëtarët e rritur të
familjes përfshihen në aktivitete që nxisin të mësuarit dhe përgatitjen për shkollë gjatë tri ditëve
përpara studimit. Rezultatet tregojnë se për rreth tetë nga dhjetë fëmijë nën pesë vjeç (79 përqind),
një i rritur përfshihej në katër ose më shumë aktivitete që nxisin të lexuarit dhe përgatitjen për shkollë
në tri ditët që i paraprinë studimit. Përfshirja e të rriturve në aktivitete me fëmijët është më e lartë për
fëmijët më të rritur të moshës 24-59 muaj (88 përqind) sesa për fëmijët më të vegjël 0-23 muaj (62
përqind) dhe është më e lartë për vajzat (81 përqind) sesa për djemtë (77 përqind). Fëmijët në zonat
rurale (75 përqind) dhe në rajoninMalor (63 përqind) ka më pak të ngjarë sesa fëmijët në zonat urbane
(86 përqind) apo në rajone të tjera (78 deri 93 përqind) që të përfshihen në katër ose më shumë
aktivitete të specifikuara me një të rritur në familje. Përfshirja e të rriturve në katër ose më shumë
aktivitete që nxisin të mësuarit dhe përgatitjen për shkollë rritet me rritjen e nivelit arsimor të nënave
dhe gjendjen pasurore të familjes.
Përfshirja e të rriturve në katër ose më shumë nga aktivitetet e specifikuara me fëmijët rritet
nga 68 përqind në MICS 2005 (INSTAT, 2008) në 79 përqind në ADHS 2008-09. Numri mesatar i
aktiviteteve ku përfshihen të rriturit bashkë me fëmijët është 4.7.
Tabela 10.11 paraqet edhe informacionin për përfshirjen e baballarëve në aktivitetet e
fëmijëve që nxisin të mësuarit dhe përgatitjen për shkollë. Rezultatet tregojnë se për rreth 59 përqind
të fëmijëve, babai merr pjesë në një ose më shumë aktivitete që nxisin të mësuarit dhe përgatitjen për
shkollë në tri ditët që i paraprinë këtij studimi; numri mesatar i aktiviteteve ku ishin përfshirë
baballarët ishte 1.6. Përfshirja e baballarëve në një ose më shumë aktivitete që nxisin të mësuarit dhe
përgatitjen për shkollë bie për fëmijët e moshës 0-23 muaj (54 përqind) në krahasim me ata të moshës
24-59 muaj (62 përqind); kjo është edhe më e vogël në zonat rurale (49 përqind) kundrejt atyre urbane
(75 përqind). Sipas rajonit, përqindja më e ulët e fëmijëve, baballarët e të cilëve përfshihen në
aktivitete për të mbështetur të mësuarit dhe përgatitjen për shkollë është në zonat malore (42 përqind),
ndërsa më e larta është në qytetin e Tiranës (83 përqind). Përfshirja e babait në një ose disa aktivitete
që nxisin të mësuarit dhe përgatitjen për shkollë është më e madhe kur rritet niveli arsimor i nënave
dhe statusi pasuror i familjes.
Përqindja e fëmijëve, baballarët e të cilëve përfshihen në një ose më shumë aktivitete që
nxisin të mësuarit, është rritur nga 46 përqind në MICS 2005 (INSTAT, 2008) në 59 përqind në
ADHS 2008-09.
150 | Shëndeti i Fëmijës