REPUBLIKA E SHQIPËRISË Studimi Demografik dhe ... - INSTAT

SHËNDETI I TË RRITURVE 13
Shqipëria, ashtu si vende të tjera në tranzicion epidemiologjik, po përballet me një rritje të
sëmundjeve jongjitëse, obezitetit dhe kushteve të tjera që lidhen me një mënyrë jetese sedentare dhe
urbanizimin e shpejtë. E tërë kjo gërshetohet me sëmundje ngjitëse të reja dhe të tjera që rishfaqen, si
HIV/SIDA dhe infeksione seksualisht të transmetueshme (IST). Një situatë e tillë e rëndon Shqipërinë
me një barrë të dyfishtë sëmundjesh, tipike si për shoqëri të zhvilluara ashtu edhe për ato në zhvillim.
Jetëgjatësia mesatare e një personi të lindur në Shqipëri, në vitin 2001, ishte 79 vjeç për femrat dhe 72
vjeç për meshkujt (INSTAT, 2004). Shkaqet kryesore të vdekjes janë të ngjashme me ato të vendeve
të zhvilluara: sëmundje të sistemit të qarkullimit të gjakut (kryesisht sëmundja ishemike e zemrës dhe
sëmundja cerebrovaskulare), neoplazmat, dëmtimet dhe helmimet.
Ky kapitull paraqet informacion lidhur me aspekte të ndryshme të shëndetit të të rriturve në
Shqipëri, përfshirë statusin aktual të shëndetit, sëmundjet kronike dhe akute, konsumin e duhanit dhe
alkoolit, hipertensionin, aksesin ndaj kujdesit shëndetësor dhe cilësinë e tij, sigurimin shëndetësor dhe
pagesat për kujdesin shëndetësor.
13.1 STATUSI AKTUAL SHËNDETËSOR
Në ADHS 2008-09, femrave dhe meshkujve në moshën 15-49 vjeç iu kërkua të vlerësonin
statusin aktual shëndetësor të tyre dhe ta kategorizonin sipas niveleve: shumë i mirë, i mirë, mesatar, i
keq, shumë i keq. Atyre iu kërkua gjithashtu të vlerësonin në një shkallë të ngjashme nëse shëndeti i
tyre ishte përmirësuar apo përkeqësuar krahasuar me 12 muajt përpara studimit. Tabelat 13.1.1 dhe
13.1.2 tregojnë shpërndarjen e femrave dhe meshkujve, sipas statusit shëndetësor aktual të
vetëdeklaruar, në bazë të karakteristikave të përzgjedhura.
Tetëdhjetë e një përqind e femrave krahasuar me 89 përqind të meshkujve e raportuan
shëndetin e tyre aktual si shumë të mirë apo të mirë, ndërkohë që 17 përqind e femrave dhe 9 përqind
e meshkujve e raportuan shëndetin e tyre si mesatar. Dy përqind e femrave dhe 1 përqind e meshkujve
e raportuan statusin e tyre shëndetësor si të keq ose shumë të keq.
Ashtu siç pritej, të dhënat tregojnë që statusi aktual shëndetësor është i ndërlidhur me
moshën, vendbanimin, nivelin arsimor dhe kuintilin e pasurisë. Gjashtë në dhjetë femra (61 përqind)
dhe meshkuj (62 përqind) në moshën 15-49 vjeç raportuan një status shëndetësor shumë të mirë
krahasuar me vetëm 20 përqind të femrave dhe 34 përqind të meshkujve në moshën 45-49 vjeç. Në
kontrast me këtë, vetëm 7 përqind e femrave dhe 6 përqind e meshkujve në moshën 15-49 vjeç e
raportuan statusin e tyre shëndetësor si mesatar, të keq ose shumë të keq, krahasuar me 31 përqind të
femrave dhe 17 përqind të meshkujve në moshën 45-49 vjeç.
Nuk ekzistojnë dallime të qenësishme në statusin aktual të femrave në bazë të gjendjes së tyre
civile. Megjithatë, meshkujt e pamartuar ndonjëherë duket se kanë një status më të mirë aktual se sa
ata që aktualisht janë të martuar apo bashkëjetojnë. Nëntëdhjetë e tre përqind e meshkujve të
pamartuar ndonjëherë raportuan se kanë shëndet shumë të mirë ose të mirë krahasuar me 87 përqind
të atyre që aktualisht bashkëjetojnë. Megjithatë, këta meshkuj kanë gjithashtu gjasa të jenë më të rinj
se sa ata që bashkëjetojnë. Duhet vënë në dukje se numri i femrave dhe meshkujve që aktualisht janë
të divorcuar, të ndarë, apo të ve është tepër i vogël për të nxjerrë përfundime kuptimplota.
Si meshkujt ashtu edhe femrat që jetojnë në zonat urbane, ata me arsim universitar apo më të
lartë dhe ata nga kuintili më i lartë i pasurisë kanë më shumë gjasa për ta vetëraportuar statusin e tyre
shëndetësor aktual si shumë të mirë ose të mirë, ndërkohë që meshkujt dhe femrat që jetojnë në zonat
rurale, ata pa arsim ose vetëm me arsim 4-vjeçar dhe ata që i përkasin indeksit më të ulët të pasurisë
raportuan një përqindje më të lartë statusi shëndetësor mesatar, të keq ose shumë të keq.
Shëndeti i të Rriturve | 219