? ??????????? ???????????????? ??? ???????????? - the new users ...

14
Το πρώτο πρόβληµα αφορά την ασάφεια της
«οµάδας» που υποτίθεται ότι επιβιώνει. Ένας
άνθρωπος ανήκει σε διάφορες οµάδες. Ανήκει π.χ.
στο ΠΑΣΟΚ, στους Έλληνες, στους Καυκάσιους,
στους ανθρώπους, στα θηλαστικά, κ.λπ. Στο επίπεδο
ποιας οµάδας λειτουργεί η φυσική επιλογή; Στο
όνοµα ποιας οµάδας θα πρέπει να θυσιαστεί το
άτοµο;
Το δεύτερο αντεπιχείρηµα στη θεωρία της επιλογής
των οµάδων προέρχεται από τον βιολόγο Γουίλιαµς.
Σύµφωνα µε τον Γουίλιαµς, ακόµη και σε µια οµάδα
αλτρουιστών, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα υπάρχει
µια µειονότητα (είτε γηγενής είτε αποτελούµενη από
άτοµα που έχουν µεταναστεύσει από άλλες οµάδες)
που θα αρνείτο να κάνει οποιαδήποτε θυσία. Αν
υπάρχει έστω και ένας αντάρτης εγωιστής, έτοιµος να
εκµεταλλευτεί τον αλτρουισµό των άλλων, τότε εξ
ορισµού είναι πιθανό να επιβιώσει και να αποκτήσει
απογόνους. Κάθε παιδί του θα έχει την τάση να
κληρονοµήσει τα εγωιστικά χαρακτηριστικά του
γονιού του. Μετά από µερικές γενεές, διά µέσου
αυτής της φυσικής επιλογής, η αρχικά «αλτρουιστική
οµάδα» θα αποτελείτο κυρίως από εγωιστικά άτοµα
και δεν θα διακρινόταν από µια «εγωιστική οµάδα».
Αυτό θα συµβεί, διότι η εγωιστική µειονότητα θα
µεταβληθεί σταδιακά σε πλειονότητα, ευνοούµενη
από το γεγονός ότι θα εκµεταλλεύεται τις θυσίες των
άλλων, χωρίς να κάνει η ίδια αντίστοιχες θυσίες.
Η υπονόµευση της θεωρίας της «επιλογής της
οµάδας» οδήγησε σε µια επανεξέταση πολλών
περιπτώσεων συµπεριφοράς που εθεωρούντο µέχρι
τότε ότι τεκµηρίωναν την προβληµατική θεωρία. Ένα
από αυτά ήταν το πήδηµα της γαζέλας. Όταν ένα
αρπακτικό πλησιάζει κοντά σε ένα κοπάδι από
γαζέλες, µια γαζέλα αρχίζει να πηδάει πάνω-κάτω,
προκαλώντας εσκεµµένα την προσοχή του
αρπακτικού. Η κυρίαρχη άποψη ήταν ότι η γαζέλα
συµπεριφερόταν έτσι προκειµένου να ειδοποιήσει τις
άλλες, αν και µε αυτό τον τρόπο διακινδύνευε τη ζωή
της, προκαλώντας την προσοχή του αρπακτικού. Το
πήδηµά της, λοιπόν, αντιπροσώπευε µια κατεξοχήν
εκδήλωση αυτοθυσίας. Όµως, ο βιολόγος Ζαχλαβι
έδειξε ότι αυτό δεν ισχύει. Το ιδιόρρυθµο πήδηµα
της γαζέλας δεν είναι σήµα προς τις άλλες γαζέλες,
αλλά προς το αρπακτικό. Στην ουσία του λέει: «∆ες
πόσο υγιής και γρήγορη είµαι, δεν µπορείς να µε
πιάσεις, γι' αυτό προσπάθησε να πιάσεις κάποια
άλλη, που δεν πηδάει τόσο ψηλά». Στο βαθµό που τα
αρπακτικά προτιµούν εύκολη λεία (ηλικιωµένα και
ασθενικά θηράµατα), το πήδηµα της γαζέλας
αποτελεί µια στρατηγική ατοµικής της επιβίωσης και
όχι αυτοθυσίας.
Φυσικά, δεν υπάρχει καµιά αµφιβολία ότι οι
άνθρωποι ωφελούνται ζώντας συνεργαζόµενοι µεταξύ
τους, γεγονός που ασφαλώς ωφελεί το «κοινωνικό
Rooster Review
σύνολο». Όµως, όπως παρατηρεί ο βιολόγος Ρίντλεϊ,
αυτό δεν σηµαίνει ότι θέτουν την οµάδα µπροστά
από τον εαυτό τους, αλλά ότι απλά χρησιµοποιούν
την οµάδα για να επιτύχουν καλύτερα τους
ατοµικούς τους στόχους. «Είµαστε ένα εξαιρετικά
οµαδικό είδος», γράφει ο Ρίντλεϊ, «αλλά όχι ένα είδος
που έχει επιλεγεί στη βάση οµάδων. ∆εν
φτιαχτήκαµε για να θυσιαζόµαστε για την οµάδα,
αλλά για να εκµεταλλευόµαστε την οµάδα προς
όφελός µας».
∆ηµοσιεύτηκε στην εφηµερίδα «Ελευθεροτυπία» στις
06/02/2006
50 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΜΥΘΟΠΟΙΗΣΗΣ
Φώτης Περλικός
Σαν αύριο πριν 50 χρόνια, στις 25 Φεβρουαρίου
1956, στο 20ο συνέδριο του ΚΚΣΕ, µε την οµιλία του
Νικήτα Χρουτσώφ, είχαµε την πρώτη ρωγµή στο
µύθο της σοβιετικής σοσιαλιστικής κοινωνίας και την
παραδοχή εκ µέρους του καθεστώτος ενός από τα
µαζικότερα και διαρκέστερα εγκλήµατα του 20ου
αιώνα, της σταλινικής δικτατορίας (δεύτερο σε
αριθµό θυµάτων µόνο σε σχέση µε την µαοϊκή Κίνα
και συγκρίσιµο σε αποκτήνωση µόνο µε τη ναζιστική
Γερµανία). Ενός εγκλήµατος που σήµερα µόνο
φανατικοί ιδεοληπτικοί (και όπως φαίνεται νοσταλγοί
των πρακτικών του) αρνούνται να αναγνωρίσουν.
Σε µια κλειστή συνεδρίαση, µπροστά µόνο σε µέλη
του κόµµατος, ο Γενικός Γραµµατέας του