? ??????????? ???????????????? ??? ???????????? - the new users ...
? ??????????? ???????????????? ??? ???????????? - the new users ...
? ??????????? ???????????????? ??? ???????????? - the new users ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
24<br />
γίνεται ευρύτερη κλίµακα, και ο δεύτερος είναι ότι η<br />
δηµιουργία ιδιωτικών πανεπιστηµίων θα οδηγήσει σε<br />
«εµπορευµατοποίηση» της ανώτατης εκπαίδευσης. Ας<br />
δεχθούµε τους ισχυρισµούς αυτούς προς στιγµήν ως<br />
αληθείς και ας δούµε αν αντέχουν σε στοιχειώδη<br />
λογική ανάλυση.<br />
Από την οικονοµική θεωρία γνωρίζουµε πέραν<br />
από κάθε αµφιβολία ότι: α) στην κατηγορία των<br />
δηµοσίων αγαθών υπάγονται όλα τα αγαθά για τα<br />
οποία η ζήτηση είναι αδύνατο να προσδιοριστεί<br />
εξαιτίας του προβλήµατος το οποίο έχω αποδώσει µε<br />
τους όρους “το πρόβληµα του τσαµπατζή”, και β)<br />
όταν η ζήτηση είναι απροσδιόριστη, δεν<br />
δηµιουργείται ιδιωτική αγορά, γιατί είναι αδύνατος ο<br />
αποκλεισµός όσων δεν προτίθενται να πληρώσουν<br />
κάποια τιµή. Αν λοιπόν η ανώτατη εκπαίδευση ήταν<br />
δηµόσιο αγαθό, όπως είναι, ας πούµε, η εθνική<br />
άµυνα, αυτό που θα περιµέναµε να παρατηρείται<br />
είναι η πλήρης απουσία ιδιωτών στην παραγωγή και<br />
στην διάθεση εκπαιδευτικών υπηρεσιών ανώτατης<br />
εκπαίδευσης. Εντούτοις, παρά το ότι έχει επιβληθεί<br />
στυγνό κρατικό µονοπώλιο στην ανώτατη<br />
εκπαίδευση, λειτουργούν σε συνεχώς και<br />
περισσότερους κλάδους ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί<br />
οργανισµοί, οι οποίοι προσφέρουν πολύ καλά<br />
υποκατάστατα της ανώτατης εκπαίδευσης που<br />
προσφέρουν τα δηµόσια πανεπιστήµια. Εξάλλου,<br />
στις περισσότερες χώρες της ∆ύσης λειτουργούν<br />
παράλληλα δηµόσια και ιδιωτικά πανεπιστήµια µε<br />
πολύ ευεργετικές επιπτώσεις για τις οικονοµίες τους.<br />
Συνεπώς, η άποψη ότι η ανώτατη εκπαίδευση είναι<br />
δηµόσιο αγαθό ελέγχεται ως θεωρητικά και<br />
εµπειρικά λανθασµένη.<br />
Στα ανωτέρω, µερικοί αντιτείνουν τη λογική του<br />
συντάγµατος σύµφωνα µε την οποία, ανεξάρτητα αν<br />
η ανώτατη εκπαίδευση είναι ή όχι δηµόσιο αγαθό µε<br />
άλλα κριτήρια, εντούτοις έχει προσδιοριστεί από την<br />
Ελληνική κοινωνία ως τέτοιο. Καµία αντίρρηση.[2]<br />
Αλλά απ’ αυτόν τον ορισµό της πανεπιστηµιακής<br />
εκπαίδευσης ως δηµόσιου αγαθού, έπεται ότι δεν<br />
µπορεί να ισχύει η αρχή της επιλεκτικότητας. Με<br />
άλλα λόγια, αφού το σύνταγµα την καθιερώνει ως<br />
δηµόσιο αγαθό, οποιαδήποτε εισαγωγή άλλων<br />
κριτηρίων για την επιλεκτική παροχή της σε επί<br />
µέρους οµάδες πολιτών, ή παραβιάζει το ίδιο το<br />
σύνταγµα ή αντιφάσκει µε την προτεινόµενη<br />
θεώρηση. Έστω ότι οι πανελλήνιες εισαγωγικές<br />
εξετάσεις είναι αντισυνταγµατικές γιατί αποκλείουν<br />
πολλούς πολίτες από το δικαίωµα να κάνουν χρήση<br />
αυτού του αγαθού. Τότε το κράτος παραβιάζει τις<br />
υποχρεώσεις του και το προνόµιο της<br />
αποκλειστικότητας που έχει δεν µπορεί να ισχύει<br />
χωρίς να αυθαιρετεί. Αν λοιπόν η πανεπιστηµιακή<br />
εκπαίδευση είναι εξ ορισµού δηµόσιο αγαθό, οπότε η<br />
αρχή της επιλεκτικότητας παύει να ισχύει, µέχρι να<br />
καταργηθούν τουλάχιστο οι πανελλήνιες εισαγωγικές<br />
εξετάσεις, το κράτος δε θεµελιώνει ούτε<br />
συνταγµατικό ούτε ηθικό δικαίωµα για αποκλειστική<br />
Rooster Review<br />
παραγωγή και παροχή υπηρεσιών ανώτατης<br />
εκπαίδευσης. ∆ιαφορετικά, για όσο χρόνο<br />
διενεργούνται οι εξετάσεις αυτές, ισχύει η αρχή της<br />
επιλεκτικότητας και παραβιάζεται η παραδοχή της<br />
πανεπιστηµιακής εκπαίδευσης ως δηµόσιου αγαθού.<br />
Το ερώτηµα που γεννιέται είναι αν µπορεί να<br />
καταργηθεί η πρακτική της επιλεκτικότητας; Στη<br />
Γερµανία τυπικά έχει καταργηθεί γιατί όλοι, ή<br />
σχεδόν όλοι, που επιθυµούν να σπουδάσουν γίνονται<br />
δεκτοί σε κάποιο πανεπιστήµιο. Όµως, είναι γνωστό<br />
τι συµβαίνει στο πρώτο έτος. Ένα µεγάλο ποσοστό<br />
απ΄ αυτούς που εισέρχονται απορρίπτεται και<br />
παίρνει την άγουσα προς άλλες κατευθύνσεις, γιατί η<br />
Γερµανική κοινωνία δεν ανέχεται την ύπαρξη<br />
συνταξιούχων φοιτητών. Έτσι, η επιλεκτικότητα<br />
εµφανίζεται σε δεύτερο στάδιο και αναιρεί και πάλι<br />
τη φύση της πανεπιστηµιακής εκπαίδευσης ως<br />
δηµόσιου αγαθού.<br />
Αλλά για να πειστεί ακόµη και ο πλέον<br />
προκατειληµµένος, ο οποίος µε διάφορους λογικούς<br />
ακροβατισµούς θα απέρριπτε την πιο πάνω<br />
επιχειρηµατολογία, έστω ότι η ανώτατη εκπαίδευση<br />
είναι πράγµατι δηµόσιο αγαθό. ∆ικαιολογείται απ’<br />
αυτήν την παραδοχή ο ισχυρισµός ότι ο µόνος η ο<br />
καλύτερος τρόπος οργάνωσης της παραγωγής και της<br />
διανοµής υπηρεσιών ανώτατης εκπαίδευσης είναι η<br />
επιβολή δηµόσιου µονοπωλίου; Η απάντηση είναι<br />
πως δεν δικαιολογείται γιατί ένας πολύ<br />
αποτελεσµατικότερος τρόπος οργάνωσης είναι η<br />
χρηµατοδότηση της παροχής τους να γίνεται µεν από<br />
το κράτος, αλλά η παραγωγή και η διανοµή τους να<br />
ανατίθεται σε ιδιωτικά πανεπιστήµια, χωρίς<br />
δηµόσιους υπαλλήλους και χωρίς την εξουθενωτική<br />
γραφειοκρατία της δηµόσιας διοίκησης.<br />
Ας δούµε τώρα τον δεύτερο ισχυρισµό ο οποίος<br />
διατείνεται ότι η ύπαρξη ιδιωτικών πανεπιστηµίων θα<br />
οδηγούσε σε «εµπορευµατοποίηση», µε την έννοια<br />
της παροχής υποβαθµισµένων υπηρεσιών ανώτατης<br />
εκπαίδευσης. Πόσο αβάσιµος είναι αυτός ο<br />
ισχυρισµός µπορεί να καταδειχθεί εύκολα µε µερικά<br />
παραδείγµατα: Προς τούτο ας θυµηθούµε πρώτα ότι<br />
όλοι, ειδικοί και µη, δεχόµαστε ότι η περίοδος κατά<br />
την οποία σχηµατίζουµε τον χαρακτήρα µας, τους<br />
καλούς τρόπους, και τις κοινωνικές αξίες που µας<br />
συνοδεύσουν στην υπόλοιπη ζωή µας, είναι τα<br />
χρόνια µέχρι την εφηβεία. Αν υπάρχει λοιπόν<br />
κάποιος φόβος µήπως η αποκαλούµενη<br />
«εµπορευµατοποίηση» της παιδείας αλλοιώσει τα<br />
θεµελιώδη χαρακτηριστικά του καλού και αγαθού<br />
πολίτη αυτός βρίσκεται στην στοιχειώδη και στη<br />
µέση εκπαίδευση. Συνεπώς, αν το κράτος ήταν<br />
δικαιολογηµένο να κρατήσει αποκλειστικά<br />
δικαιώµατα στην εκπαίδευση, θα έπρεπε να αφορούν<br />
τα συγκεκριµένα αυτά στάδια. Εντούτοις, σ’ αυτά,<br />
επιτρέπεται η λειτουργία ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων,<br />
κάτω βέβαια από κάποιες προϋποθέσεις ασφαλούς<br />
λειτουργίας.
Change language