? ??????????? ???????????????? ??? ???????????? - the new users ...
? ??????????? ???????????????? ??? ???????????? - the new users ...
? ??????????? ???????????????? ??? ???????????? - the new users ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ευθύνη του πολίτη να κρίνει την αλήθεια ενός τόσο<br />
εξωπραγµατικού ισχυρισµού.<br />
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ<br />
ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ<br />
15ο ΩΣ ΤΟ 19ο ΑΙΩΝΑ<br />
Αµαλία Ηλιάδη<br />
Με αυτό το άρθρο επιχειρώ την ένταξη των<br />
σηµαντικότερων γεγονότων της ιστορίας της παιδείας<br />
-σύµφωνα µε τις πηγές µου- στο ευρύτερο σύνολο<br />
της ιστορίας του ελληνικού έθνους κατά το 19ο<br />
αιώνα. Γίνεται, βέβαια, αναφορά και σε<br />
προηγούµενους αιώνες, που η µελέτη τους, όµως,<br />
είναι εξίσου σηµαντική για τα εκπαιδευτικά<br />
πράγµατα της χώρας.<br />
Το τρίτο, κατά σειρά, µέρος του άρθρου µου<br />
αποτελεί τη µελέτη ενός πιο ειδικού εκπαιδευτικού<br />
θέµατος, όπως είναι τα αναλυτικά προγράµµατα της<br />
µέσης εκπαίδευσης από το 1833-1920. Αν<br />
µελετήσουµε αυτά τα προγράµµατα, σε συνδυασµό<br />
µε τα πολιτειακά γεγονότα της ίδιας περιόδου,<br />
µπορούµε να οδηγηθούµε σε επιµέρους<br />
συµπεράσµατα, που σχετίζονται µε τη λειτουργία της<br />
εκπαίδευσης, ως ενός κοινωνικού θεσµού, ο οποίος<br />
επηρεάζεται από την εκάστοτε πολιτική εξουσία και<br />
ανάλογα “µορφοποιείται”.<br />
Θέτω ως τέλος της περιόδου, που ερευνάται στο<br />
άρθρο µου, το 1913, γιατί τότε σταµατά η διεύρυνση<br />
των συνόρων του ελληνικού κράτους και τελειώνει,<br />
περίπου, ο 19ος αιώνας.<br />
Η εκπαίδευση κατά τον 15ο και 16ο αιώνα<br />
Τότε οι περισσότεροι Έλληνες λόγιοι καταφεύγουν<br />
στη ∆ύση και γίνονται εµψυχωτές της αναγέννησης<br />
του έθνους. Κύριος λόγος αυτής της καταφυγής τους<br />
είναι η καταπίεση των Τούρκων.<br />
Αλλά και οι παραµείναντες στον Ελλαδικό χώρο<br />
Έλληνες, δε σταµατούν τις προσπάθειες για<br />
διατήρηση της πνευµατικής κίνησης και<br />
οργανώνονται γύρω από την Εκκλησία. Έτσι ο<br />
Γενάδιος Σχολάριος ιδρύει την Πατριαρχική του<br />
Γένους Σχολή. Όµως αυτή δεν επαρκούσε για όλο το<br />
έθνος. Γι’ αυτό τα περισσότερα ελληνόπαιδα<br />
µάθαιναν λίγα «γράµµατα» από τους µοναχούς και<br />
τους ιερείς κάθε χωριού ή πόλης, µέσω των<br />
εκκλησιαστικών βιβλίων.<br />
Rooster Review<br />
Η εκπαίδευση κατά το 17ο αιώνα<br />
Αυτή την περίοδο έχουµε σηµαντική βελτίωση της<br />
νεοελληνικής εκπαίδευσης. Το 1621 ιδρύεται το<br />
«Φλαγγινιανόν Φροντιστήριον» από τον Κερκυραίο<br />
Θωµά Φλαγγίνο. Εκεί δίδαξε ο Κρης Φραγκίσκος και<br />
ο Ηλίας Μηνιάτης. Αυτό το εκπαιδευτήριο<br />
λειτούργησε µέχρι το τέλος του 18ου αιώνα.<br />
Άλλο σηµαντικό εκπαιδευτήριο κατά τον 17ο αιώνα<br />
ήταν η Πατριαρχική Ακαδηµία Κων/πόλεως, όπου<br />
δίδαξε ο Πατριάρχης Κύριλλος Λούκαρης (1572-<br />
16380. αυτός ίδρυσε το 1627 ελληνικό τυπογραφείο<br />
στην Κων/πολη και µετέφρασε την Καινή ∆ιαθήκη.<br />
Εκεί, επίσης, δίδαξε ο Θεόφιλος Κορυδαλέας (1625-<br />
1641), που υπήρξε ο πρώτος φορέας των διδαγµάτων<br />
της δυτικής σκέψης.<br />
Κατά τον ίδιο αιώνα η παιδεία εξαπλώνεται στην<br />
Ήπειρο. Το 1647 ίδρυσε στα Ιωάννινα σχολείο ο<br />
Επιφάνιος. Ακόµη, κατά τα µέσα του 17ου αιώνα,<br />
ιδρύθηκε και το φροντιστήριο της Τραπεζούντας.<br />
Γενικές παρατηρήσεις<br />
Η παιδεία των παραπάνω αιώνων πρέπει να<br />
σηµειωθεί ότι εντάσσεται στο ευρύτερο πολιτειακό<br />
κλίµα της εποχής εκείνης. Έτσι δεν πρέπει να<br />
ξεχνάµε ότι εκείνη την περίοδο έχουµε την<br />
υποκατάσταση των εθνικών κοινοτήτων από τις<br />
θρησκευτικές, την επικράτηση της θρησκευτικής<br />
κοινότητας των Ρωµαίων (Ρουµ Μιλλέτ), µε βάση το<br />
Πατριαρχείο της Κων/πολης. Η γλώσσα της<br />
ορθόδοξης λειτουργίας και της εκκλησιαστικής<br />
διοίκησης ήταν πάντοτε η ελληνική. Γι’ αυτό και ο<br />
εκκλησιαστικός οργανισµός επανδρώθηκε<br />
αποκλειστικά από Έλληνες. Η εξάπλωση της<br />
πνευµατικής (και εποµένως και κοσµικής) εξουσίας<br />
του Πατριαρχείου, στο σύνολο των Ορθοδόξων<br />
Χριστιανών της Αυτοκρατορίας, δηµιούργησε στις<br />
ελληνόφωνες αρχές του Πατριαρχείου µια ζώνη<br />
κυριαρχίας και άµεσης επιρροής πολύ ευρύτερη από<br />
εκείνη που διέθεταν πριν την άλωση. Ήδη από το<br />
1465 συναντάµε στις υποσηµειώσεις και των<br />
λατινικών κειµένων ελληνικούς χαρακτήρες. Η<br />
διάδοση, εποµένως, των ανθρωπιστικών σπουδών<br />
από το 1525, κατέταξε τα ελληνικά γράµµατα σε<br />
θέση υπεροχής. Τα πρώτα ελληνικά βιβλία άρχισαν<br />
να εκδίδονται στη Βενετία, από τη δεύτερη κιόλας<br />
δεκαετία του 16ου αιώνα. Τα ελληνικά έφτασαν στο<br />
σηµείο να γίνουν η µόνη γλώσσα συναλλαγής στο<br />
χώρο της Χριστιανικής Ανατολής.<br />
Άλλη παρατήρηση, που συµβάλλει στη διαµόρφωση<br />
µιας γενικής ιδέας, για την επιρροή των Ελλήνων στα<br />
πολιτειακά πράγµατα εκείνης της περιόδου, είναι η<br />
εµφάνιση, από το 16ο αιώνα, των «µεγάλων»<br />
ελληνικών οικογενειών των Φαναριωτών. Το<br />
κοινωνικό στρώµα των Φαναριωτών κατέκτησε<br />
σύντοµα µια αξιόλογη πολιτική και οικονοµική<br />
δύναµη. Όµως και αυτοί, όπως και η επίσηµες αρχές<br />
35
Change language