? ??????????? ???????????????? ??? ???????????? - the new users ...

Το δεύτερο παράδειγµα έχει να κάνει µε την
ποιότητα της εκπαίδευσης, η οποία παρέχεται από
τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια στην στοιχειώδη και στη
µέση εκπαίδευση. Όπως αναµένεται από την
οικονοµική ανάλυση, εκεί έχουν διαµορφωθεί
ποιότητες εκπαιδευτικών υπηρεσιών οι οποίες
αντιστοιχούν στις προτιµήσεις και στις δυνατότητες
των πολιτών που τις αγοράζουν. Για µερικά µάλιστα
εκπαιδευτήρια, η ποιότητα τους θεωρείται τόσο
υψηλή, ώστε πολιτικοί και άλλοι, µε περισσή
υποκρισία, διαγκωνίζονται προκειµένου να
εξασφαλίσουν θέσεις για τα παιδιά τους. Κανονικά
λοιπόν το κράτος θα έπρεπε να επι-διώκει την
«εµπορευµατοποίηση» στην παιδεία, γιατί µέσω
αυτής θα ανέλθει γενικά η ποιότητα των
παρεχόµενων υπηρεσιών της.
Τελευταίο είναι το παράδειγµα των χωρών όπου
λειτουργούν ιδιωτικά ΑΕΙ. Στην Αµερική, στην
Αγγλία, στην Σουηδία και σε πλείστες όσες άλλες
χώρες, ένα µεγάλο ποσοστό νέων φοιτούν σε αµιγώς
ιδιωτικά και επιδοτούµενα ΑΕΙ. Εκεί η
«εµπορευµατοποίηση» έχει συµβάλλει θετικά, αφού
προτιµούνται και από πολλά ελληνόπουλα και η
Ελληνική πολιτεία αναγνωρίζει τους τίτλους που
παρέχουν, ως ισότιµους µε τους αντίστοιχους των
Ελληνικών ΑΕΙ. Συνεπώς, από τα ανωτέρω προκύπτει
ότι όπως και να προσεγγίσει κανείς τη φύση των
υπηρεσιών της ανώτατης εκπαίδευσης, η επιβολή
δηµόσιου µονοπωλίου στην ανώτατη εκπαίδευση
ήταν και συνεχίζει να είναι αυθαίρετη.
2.2 Γιατί κάτω από δηµόσιο µονοπώλιο η
ανώτατη εκπαίδευση λειτουργεί
αναποτελεσµατικά
Η ιδιωτική επιχείρηση φροντίζει συνεχώς ώστε να
συγκρατεί τα έξοδά της χαµηλά και να παράγει
προϊόντα και υπηρεσίες όπως ακριβώς επιθυµούν οι
καταναλωτές. Αλλιώς διατρέχει τον κίνδυνο οι
ανταγωνιστές της να την σπρώξουν στο περιθώριο και
τελικά να χάσει τις αγορές της και να πτωχεύσει.
Αντίθετα, τα δηµόσια µονοπώλια δεν αντιµετωπίζουν
την πίεση ούτε του έµπρακτου, ούτε του δυνητικού
ανταγωνισµού. Με άλλα λόγια, γνωρίζουν εκ των
προτέρων ότι η ύπαρξή τους δεν κινδυνεύει, και
συνεπώς δεν πιέζονται να κάνουν αποτελεσµατική
χρήση των πόρων που τους εµπιστεύονται οι πολίτες.
Εποµένως, για να λειτουργήσουν µε σχετική
αποτελεσµατικότητα απαιτείται πρώτα απ' όλα, να
εκτεθούν στην πίεση του ανταγωνισµού και στον
κίνδυνο της πτώχευσης. Όµως οι προϋποθέσεις αυτές
δεν είναι εφικτές. Και τούτο γιατί, πρώτο, όταν τα
δηµόσια µονοπώλια φθάνουν στο χείλος της
χρεοκοπίας, διασώζονται συνήθως από την
παρέµβαση του κράτους, και, δεύτερο, γιατί δεν
µπορούν να µεταφερθούν εύκολα από το κράτος
στον ιδιωτικό τοµέα. Ας δούµε γιατί η έλλειψη
"µεταφερσιµότητος" των δηµόσιων µονοπωλίων είναι
Rooster Review
σηµαντικός περιορισµός για την αποτελεσµατικότητά
τους.
Στην µεγάλη πλειονότητα οι µετοχές των δηµόσιων
µονοπωλίων δεν διαπραγµατεύονται σε κάποια
χρηµατιστηριακή αγορά. Αυτό σηµαίνει ότι οι
αποφάσεις εκείνων που τα διοικούν δεν
αντανακλώνται άµεσα στην αξία τους. Συνεπώς, οι
ιδιοκτήτες (µε άλλα λόγια οι πολίτες) δεν έχουν
κίνητρο να παρακολουθούν από κοντά την
αποτελεσµατικότητά τους. Έτσι, οι δηµόσιοι
διαχειριστές έχουν µεγαλύτερη ευχέρεια να
ασκήσουν την διοίκηση των δηµόσιων µονοπωλίων
προς όφελός τους, απ' ό,τι έχουν τα στελέχη των
εισηγµένων ιδιωτικών επιχειρήσεων. Για παράδειγµα,
οι διευθύνοντες τις δηµόσιες επιχειρήσεις
ενδιαφέρονται για την κατανοµή του προϊόντος όχι
βάσει των τιµών, αλλά µε βάση τις απαιτήσεις
δυναµικών µειοψηφιών και προσκείµενων πολιτικών
συµφερόντων. Γενικές αυξήσεις σ' όλα τα
µισθολογικά κλιµάκια, παρά επιλεκτικές αυξήσεις
βασισµένες στην συνεισφορά του κάθε εργαζόµενου,
και ευνοιοκρατικές προσλήψεις, είναι πιο
συνηθισµένα φαινόµενα γι' αυτούς σε σχέση µε τα
διευθυντικά στελέχη των ιδιωτικών επιχειρήσεων.
Απεργίες µε τις οποίες η νόµιµη κυβέρνηση της
χώρας εκβιάζεται σε συνεχείς και κατ' εξαίρεση από
την πολιτική της παραχωρήσεις θα είναι στην
ηµερησία διάταξη, κλπ. Όλες αυτές οι δυσπλασίες
έχουν σαν αποτέλεσµα τα δηµόσια µονοπώλια να
είναι αδιάφορα στις συνθήκες της ζήτησης και να
λειτουργούν µε υψηλότερο κόστος για κάθε επίπεδο
προϊόντος.
Τα ανωτέρω ισχύουν πολύ περισσότερο για το
δηµόσια πανεπιστήµια. Και τούτο γιατί, αντίθετα από
την συνταγµατική επιταγή η οποία ορίζει τα
πανεπιστήµια ως ιδρύµατα αυτόνοµα και
αυτοδιοίκητα, σε µεγάλο βαθµό λειτουργούν ως
διευθύνσεις του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και
Θρησκευµάτων. Οπότε, δεν πρέπει να µας εκπλήσσει
γιατί η αποτελεσµατικότητα της ανώτατης
εκπαίδευσης συνεχίζει να φθίνει. Αυτό συµβαίνει
απλούστατα γιατί τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύµατα
δεν απειλούνται από κανένα ανταγωνισµό, και ως
δηµόσιες υπηρεσίες δεν κινδυνεύουν ούτε να
πτωχεύσουν ούτε να ιδιωτικοποιηθούν.
2.3 Πως το δηµόσιο µονοπώλιο και η δωρεάν
ανώτατη εκπαίδευση προάγουν την ανισότητα
και στρεβλώνουν την κατανοµή των πόρων
Η ανώτατη εκπαίδευση δεν είναι όπως η
στοιχειώδης και η µέση. Στην στοιχειώδη και στη
µέση εκπαίδευση οι γνώσεις που µεταφέρονται στους
µαθητές και οι συµπεριφορές που σφυρηλατούνται
αποσκοπούν στην δηµιουργία του καλού, αγαθού
και µορφωµένου πολίτη. Με αυτήν την έννοια
συνοδεύονται από θετικές εξωτερικότητες για την
κοινωνία και γι’ αυτό όλοι συµφωνούν ότι το κράτος
25