? ??????????? ???????????????? ??? ???????????? - the new users ...

περαιτέρω… είναι η δηµοκρατία τελικά ο φορέας της
οικονοµικής ανάπτυξης και της ευηµερίας;
Υπόσχονται οι δηµοκρατικοί θεσµοί καλύτερη
οικονοµική αποδοτικότητα άρα και περισσότερες
πιθανότητες για ευηµερία; Χειρότερη; ίδια µε εκείνη
των εξουσιαστικών κοινωνιών; Αυτά τα ερωτήµατα
έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον κυρίως για τις
υπανάπτυκτες και αναπτυσσόµενες χώρες που
αποπειρώνται το βήµα από τον ολοκληρωτισµό στη
δηµοκρατική αναγέννηση.
Η Ιστορία, διδάσκει ότι σε δεδοµένες στιγµές οι
δηµοκρατικοί θεσµοί µπορούν να προωθήσουν
καταστροφικές οικονοµικές πολιτικές και να δώσουν
το υπόβαθρο για έναν γενικό αναπτυξιακό µαρασµό.
Η δηµαγωγία των πολιτικών και οι κοντόθωρες
εκτιµήσεις των ψηφοφόρων µπορούν συχνά να
παράγουν ένα µείγµα εκρηκτικό για τις οικονοµίες
των εκάστοτε κοινωνιών. Από την άλλη ο
καπιταλισµός απαιτεί νοµικά θεσπισµένους,
αναπαλλοτρίωτους κώδικες λειτουργίας και κρατικά
αναγνωρισµένα δικαιώµατα για να λειτουργήσει
οµαλά. Η ιδιοκτησία, θεµέλιο και πυρήνας της
ελεύθερης οικονοµίας πόρρω απέχει από τη
φιλοσοφία των συλλογικών αποφάσεων και την αρχή
της πλειοψηφίας. Από µια συγκεκριµένη οπτική
γωνία είναι ίσως ο µόνος γνωστός θεσµός πλήρους
αυτοκυβέρνησης καθώς µέσα στα όρια της το άτοµο
είναι ολότελα ανεξάρτητο από τη θέληση του άλλου,
τη βία της εξουσίας και τις προσταγές της
“κοινωνικής βούλησης¨.
Ακολουθώντας αυτήν τη συλλογιστική πορεία πολλοί
φιλόσοφοι έκαναν ένα αµφίβολης αξίας φιλοσοφικό
άλµα: διαχώρισαν τη δηµοκρατία από τον
ελευθεριακό καπιταλισµό, τα πολιτικά από τα αστικά
δικαιώµατα, σαν αυτές οι ελευθερίες να µην
¨ανήκαν¨ µε τρόπο αδιαχώριστο στα ίδια πρόσωπα. Η
αλήθεια είναι ότι φαινοµενικά µια τέτοια άποψη
µπορεί να θεωρηθεί βάσιµη. ∆ηµοφιλείς ηγέτες σαν
τον Σαλβαδόρ Αλιέντε στη Χιλή προχώρησαν σε
αυθαίρετες απαλλοτριώσεις ατοµικών ιδιοκτησιών
και οι επίγονοι τους, συγκεκριµένα ο στρατηγός
Πινοσέτ, συµφώνησαν να υποστηρίξουν πλήρως την
“ιδιοκτησία” σε καθεστώς πλήρους ανελευθερίας.
Κατά την οπτική αυτή λοιπόν δεν υφίσταται σχεδόν
κανένας δεσµός ανάµεσα στην πολιτική ανεξαρτησία
και την οικονοµική.
Αλλά αν είναι όντως έτσι, τότε πώς µπορεί να
ερµηνεύσει κανείς τις αντιδηµοκρατικές πολιτικές
του Αλιέντε στην τελευταία περίοδο πριν το τραγικό
θάνατο του; Πώς θα µπορούσε επίσης να εξηγήσει
την οικονοµική κρίση που συντάραξε τη Χιλή τη
δεκαετία του 80; Φυσιολογικά ένας λειτουργικός
καπιταλισµός θα παρήγαγε, τα µπουµ, τις υφέσεις,
τις κρίσεις του, όπως στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.
Αλλά στην περίπτωση της Χιλής είχαµε µια βαθιά,
Rooster Review
σχεδόν δοµική, οικονοµικοπολιτική κρίση που
τελικά έφτασε µέχρι το προεδρικό µέγαρο
καταλήγοντας στην πτώση του Πινοσέτ…
O Friedrich Hayek, ο Milton Friedman, ο Ludwig
Von Mises, και πολλοί άλλοι στοχαστές βλέπουν το
ζήτηµα διαφορετικά. Υποστηρίζουν ότι οι ελευθερίες
στο πολιτικό και οικονοµικό στερέωµα είναι
αλληλένδετες και αµοιβαία εξαρτηµένες. Σύµφωνα
µε αυτούς, υφίσταται µια ενδογενής οµοιότητα
ανάµεσα στα δηµοκρατικά και τα ιδιοκτησιακά
δικαιώµατα καθώς η πολιτική δηµοκρατία είναι ο
καλύτερος εγγυητής για την προστασία των
τελευταίων και αντιστρόφως.
Τελικά ποια άποψη είναι ορθότερη ; Για να
απαντήσουµε θα πρέπει να ξεκινήσουµε την
ανάλυση µας µε µία µικρή αναδροµή. Στον 18ο
αιώνα τα ζητήµατα της ατοµικής ιδιοκτησίας ήταν
αρκετά ασαφή και θολά. ∆εν απείχαµε και πολύ από
την εποχή που οι αριστοκράτες της επαρχίας
διατηρούσαν το δικαίωµα της prima noctae, δηλαδή
της ασέλγειας σε βάρος νεόνυµφων γυναικών. Οι
πολίτες όπως γίνεται κατανοητό δεν διέθεταν τότε
αναγνωρισµένα ιδιοκτησιακά δικαιώµατα ούτε στο
ίδιο τους το κορµί.. Το θνήσκον φεουδαρχικό
σύστηµα µε τον ιδιόρρυθµο καστικό του χαρακτήρα
και την άκαµπτη ταξική του δοµή ήταν ανίκανο να
παρέχει τη βάση για την ανάπτυξη τόσο του
καπιταλισµού, όσο και της δηµοκρατίας. Αυτές οι
ιστορικές αντιφάσεις που καθρέφτιζαν την αντίθεση
ανάµεσα στο επίπεδο των παραγωγικών δυνάµεων
και την καθυστέρηση του κοινωνικοπολιτικού
συστήµατος επιλύθηκαν τελικά µε τρόπο
επαναστατικό. Μια αλυσίδα από εξεγέρσεις και
επαναστάσεις κατέληξαν στη νίκη µιας φίλα
προσκείµενης στην ελεύθερη αγορά, µεσαίας τάξης.
Οι εκπρόσωποι της ενεπλάκησαν σε µια θανάσιµη
πάλη µε τους ταξικούς τους αντιπάλους. Σκοπός δεν
ήταν µόνο η οικονοµική µεταρρύθµιση αλλά και η
πολιτική αλλαγή. Πολιτική και οικονοµία φαίνονταν
δεµένες µε άθραυστους δεσµούς.
Από εδώ προκύπτει ένα ζήτηµα-κλειδί για την
ανάλυσή µας, συγκεκριµένα η ανάγκη διερεύνησης
του συγκεκριµένου πολιτικού καθεστώτος που θα
είναι πιο συµβατό µε την οικονοµική ελευθερία.
Κάτω από ποιου είδους εξουσία µπορούν οι
καταναλωτές και οι παραγωγοί να απολαύσουν της
µεγαλύτερης δυνατής προστασίας; Είναι οι
δηµοκρατικοί θεσµοί η απάντηση στο ερώτηµα αυτό;
Ιστορικά, η πάλη της µεσαίας τάξης για την
υπεράσπιση της ιδιοκτησίας από το κράτος και τους
δεσποτικούς θεσµούς συµπίπτει µε την αρχή της
πραγµάτωσης του δηµοκρατικού πολιτεύµατος. Αυτό
είναι λογικό. Τα ανοιχτά πολιτικά συστήµατα
αποδεικνύονται ιδιαίτερα αποτελεσµατικά στον τοµέα
της προστασίας των ιδιοκτησιακών δικαιωµάτων. Οι
55