DPMS Thesis April 2008_hacking thrown away objects in the public ...

2 . 1 Φ Υ Σ Ι Κ Ο Ε Δ Α Φ Ο Σ – Ε Π Ο Χ Η Τ Η Σ Π Ρ Ο Σ Β Α Σ Η Σ
38
Στην εποχή µας πλέον, οι όροι πρόσβασης αποτελούν αναπόσπαστο µέρος της καθηµερινότητας στην πόλη, η οποία µετατρέπεται σε ανοικτό
σύστηµα µε καταλύτη τις τεχνολογίες της πληροφορίας. Θεωρητικά η έννοια της ιδιοκτησίας και της κατοχής υποβαθµίζεται, και τη θέση της παίρνει η
πρόσβαση, είτε χάρη της πληροφορίας, είτε της υπηρεσίας. Παράλληλα σε ένα κόσµο που διαπραγµατεύεται το εν δυνάµει άυλο, τα αντικείµενα
συνεχίζουν να αποτελούν µέρος της ίδιας πραγµατικότητας ως διάσπαρτη τεχνητή ύλη στο αστικό τοπίο. Οι πόλεις χαρακτηρίζονται από µια διάχυτη
πολυπλοκότητα την οποία επικυρώνει το γεγονός της ύπαρξης συλλογικοτήτων, οι οποίες αν και διαδικτυωµένες, παρόλα αυτά είναι φέρουσες και
φερόµενες των αντικειµένων τους (υλικής υπόστασης). Το έδαφος της πόλης εµφανίζεται, ως δίκτυο τοπολογικών σηµείων (κάδοι απορριµµάτων) µε τη
διάσπαρτη υλικότητα να παραµένει διάχυτη. Σε αυτήν την ενότητα θα γίνει µια συνοπτική ανάλυση της κοινωνίας πρόσβασης που διανύουµε σήµερα.
Θεωρούµε σκόπιµο η εισαγωγή στην ενότητα να γίνει µε το όραµα του Τάκη Ζενέτου, για την πόλη του µέλλοντος Ηλεκτρονική Πολεοδοµία. Ο Τάκης
Ζένετος οραµατιζόταν µια πόλη που θα βασίζεται στις τεχνολογίες πληροφορίας, ενώ παράλληλα θα διατηρεί µια αρµονική σχέση µε την έννοια του
εδάφους και το φυσικό περιβάλλον. Όπως αναφέρει και o Rifkin 107 , ενώ ένα µεγάλο µέρος της συνειδητής µας ζωής ταξιδεύει στον όλο και πιο εφήµερο
κόσµο των σχέσεων πρόσβασης, ένα πιο αρχέγονο τµήµα της φύσης µας αντιστέκεται και παραµένει ριζωµένο στο έδαφος και στην έννοια της
τοπικότητας. Επίσης ετυµολογικά 108 , αναφέρεται πως η λέξη ανθρώπινος (human) προέρχεται από τη λέξη χώµα (humus) που στα λατινικά σηµαίνει
εύφορο χώµα. Το έδαφος λοιπόν της γης παραµένει η πιο βασική µας σχέση, ακόµη και σε έναν κόσµο ηλεκτρονικής διασύνδεσης.
«Οι υπάρχουσες πόλεις ανακαινίζονται και είναι φορείς ιστορικής µνήµης. Η φύση «ανακαινίζεται και αυτή, για να αποκατασταθεί στην αρχική µορφή πριν από τις
καταστροφικές επεµβάσεις του ανθρώπου. Στο έδαφος θα εξακολουθούν να βρίσκονται οι άµεσα συσχετισµένες µε αυτό λειτουργίες,
όπως είναι ο αθλητισµός και η ελεύθερη χωρίς πρόγραµµα επαφή µε τη φύση.» 109
Τάκης Ζενέτος, Ηλεκτρονική Πολεοδοµία 1962.
Αναφέρουµε το παράδειγµα έρευνας του Τάκη Ζενέτου, ως σηµείο εκκίνησης για την αναφορά στην εποχή της πρόσβασης και τα δίκτυα
επικοινωνίας. Η έρευνα αυτή δηµιουργούσε γραµµές διαφυγής στο µέλλον, δηλαδή το τώρα, άρα και πάλι στο µέλλον. Το 1966 στην εισήγησή του στο Έ
Πανελλήνιο Αρχιτεκτονικό Συνέδριο, προτείνει ένα µεταβατικό στάδιο από την υπάρχουσα πόλη στην πόλη του µέλλοντος. Η Αθήνα του µέλλοντος
περιγράφεται ως εξής: «Η φύση ελευθερώνεται, ξαναβρίσκει την αρχέγονη µορφή της, ένας ιστός αράχνης εύκαµπτος «περιέχει» την πόλη. Η τριτογενής
παραγωγή αυτοµατοποιηµένη, βρίσκεται µακριά, οπουδήποτε. Η τηλε-εργασία γίνεται από τον τόπο κατοικίας. Από το ίδιο µέρος επικοινωνούµε µε όλη τη
γη ή το σύµπαν 110 , ωστόσο η διάδραση από απόσταση δε θα εξαφανίζει την τοπικότητα» 111 . Οι λέξεις κλειδιά στο στάδιο εξέλιξης της Ηλεκτρονικής
Πολεοδοµίας είναι απογείωση, ελαφρότητα, άυλο και φύση, ενώ καταλύτης είναι οι τεχνολογίες της πληροφορίας 112 . Πρόκειται για το σχεδιασµό µιας
telepolis versus megapolis 113 , αιωρούµενης πάνω από το έδαφος, που θα φθάνει ως τα όρια της βιώσιµης ατµόσφαιρας. Ένα εκτεταµένο σύστηµα
107 Τζέρεµι Ρίφκιν, Η Νέα Εποχή της Πρόσβασης, µτφ. Αριάδνη Αλαβάνου, Λιβάνη, Αθήνα 2001, σ. 245
108 Heidegger’s Etymological Web, site: http://www.jstor.org/view/01903659/ap020025/02a00030/0
109 Ελένη Καλαφάτη, Δηµήτρης Παπαλεξόπουλος, Τάκης Ζενέτος. Ψηφιακά Οράµατα και Αρχιτεκτονική, εκδ. Libro, 2006, σ. 44
110 Ό.π., σ. 33
111 Ό.π., σ. 31
112 Ό.π., σ. 40
113 Ό.π., σ. 30