12.07.2015 Views

BAШ REDAKTORDAN - turan-sam

BAШ REDAKTORDAN - turan-sam

BAШ REDAKTORDAN - turan-sam

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

dыlmыш vцcudlar, qulaqlarыma gяlяn dua vя yalvarыш sяslяrиmяnи olduqca hиddяtlяndиrmишdи. Yerя dиz шюk mцш, HяzrяtиAbbasы kюmяyя чaьыran bu zavallыlarыn иmdadыna yetишиbon larы sakиtlяшdиrmяyя чalышыrdыm”.Юmяr Faиq hadиsяlяrиn gedишatыnы яvvяlcяdяn duymuшvя sadя xalqыn bu чиrkиn oyunda mяhv olmasыnы иstяmяmишvя иnsanlarla mцtяmadи olaraq fяrdи sюhbяtlяr apararaq buишиn baшыnda чar Rusиyasыnыn dayandыьыnы aчыq-aydыn anlatmaьaчalышmышdыr. Mяhz bu yanlыш dцшцncяnиn gиrovuna чe -vrиlяn Юmяr Faиq чox-чox sonralar юz sяhvlяrиnи anlama ьaчalышmышdыr vя aldadыldыьыnы zяnn etmишdиr. Юmяr Faиq hяrиkи xalqыn nцmayяndяlяrиndяn иbarяt bиr tяшkиlatыn ya ra dыl -ma sыnыn vacиblиyиnи mяqsяdяuyьun hesab etdи. Nя ha yяt,Sosиal Demokratlara mцracияt edиlяrяk иlk юncя Sцlh Ko -mиssиyasыnыn yaradыlmasы, gцrcц vя ruslardan иbarяt sцlh -mя ramlы sиlahlы qцvvяlяrиn tяшkиl edиlmяsи qяrara alыndы. Ko -mиssиyaya gцrcцlяrdяn Jordanиya, ermяnиlяrdяn Yerkez yan,azяrbaycanlыlardan иsя Юmяr Faиq rяhbяrlиk edиrdи. Sцlh -mяramlы sиlahlы dяstя dя komиssиyanыn иxtиyarыna ve rиlmишdи.Sиlahlы dяstяnиn яsas vяzиfяsи Tиflиs шяhяrиndя tю rяdиlmишqыrьыnlarыn qarшыsыnы almaq, gяlяcяkdя bu kиmи xo шagяlmяzhadиsяlяrиn bиr daha baш vermяmяsи цчцn xalqlarы ma a rиf -lяndиrmяk иdи. Mцяllиf yazыr kи, “Qafqazыn mяrkяzи olan Tиflиskиmи bюyцk bиr шяhяrdя иkи mиllяt bиr-bи rиnя top vя tц fяnglяatяш aчdыьы halda hюkumяt bu vяhшиlиyя gюz yu mur du. Шя -hяrdя mцkяmmяl bиr tяшkиlat olduьu halda yan ьыnlar saatlarladeyиl, gцnlяrlя davam edиrdи vя шяhяr иdarяsи bu yan -ьыnlarы sadяcя seyr etmяklя kиfayяtlяnиrdи. Hяtta vя zиy yяt odяrcяyя чatmышdы kи, hюkumяt buradan Afrиkaya Qыzыl Xaчyadыmы gюndяrdиyи halda юz шяhяrиndя yaralы иn sanlara nяhяkиm, nя dя kи, dяrmanla yardыm edиrdи”.Qeyd etmяk lazыmdыr kи, artыq savaшыn onuncu gцnцTцrk vя ermяnи mяhяllяlяrиnя bюyцk яsgяrи qцvvя gюn dя -rиldи. Hяr иkи tяrяfя atяшиn dayandыrыlmsы яmrи verиldи vя Tцrkmяhяllяsиnя bцtцn Tиflиs camaatыnы yыьaraq savaшыn baшaчatdыьыnы vя canишиnиn bиrbaшa gюstяrиши иlя dayandыrыlma -sыnы bиldиrdиlяr. Onlar bu savaшыn mяhz “aravuranlar” tяrя -fиndяn tюrяdиldиyиnи yalandan xalqa чatdыrыr vя hesab edиr -dиlяr kи, bu ишdя чar hюkumяtиnиn heч bиr яlи yoxdur. Top lan -tыda sюz alan Юmяr Faиq trиbunaya чыxaraq ucadan: “Qar -daшlar! Mяn uzun danышmayacaьam. Ancaq mяnи dиqqяtlяdиnlяmяnиzи vя dцшцnmяnиzи rиca edиrяm. On gцndяn bяrиazяrbaycanlыlarыn vя ermяnиlяrиn bиr-bиrlяrиnи юldцrdцklяrиnиhamыnыz юz gюzlяrиnиzlя gюrdцnцz. Uшaq vя dяlи deyиlsиnиz,bиr dцшцnцn, bu gцn яsgяr vя polиsиn gяl mяsи иlя savaш anыn -daca kяsиldи. Bu gцn hюkumяt mя murlarы buraya gя lяrяk“barышыn” dedи. Ancaq aravuranlar elя bu mяmurlarыn юzlяrиdиrdeyяrяk trиbunadan aralandыm. Alqыш sяslяrиndяn tя ш vи -шя dцшmцш hюkumяt nцmayяndяlяrи mяnиm nя demяk иstяdиyиmиsonradan baшa dцшцb mяnи hяbs etmяyя чalышsalarda buna naиl ola bиlmяdиlяr”.Nяhayяt, 1906-cы иlиn mart ayыnda Tиflиs шяhяrиndя “sи -ya sи oyun”un nяtиcяsи olaraq Sцlh Mяclиsи quruldu. Sцlh Mя c -lиsи hюkumяt цчцn o qяdяr юnяmlи иdи kи, hяtta Mяclиsя Qaf -qaz canишиnи Vorontsov-Daшkov rяhbяrlиk edиrdи. Mяc lиsяazяrbaycanlыlardan Qarabяy Qarabяyov, Adиlxan Zиya -dxanov, Яhmяd bяy Aьayev, Яlиmяrdan bяy Topчubaшov,Kяrbяlayи Иsrafиl Hacыyev vя Aьaxan Иrяvanskи, ermяnи lяr -dяn иsя Arutyunov, Qalantar, Xatиsov, Taqanasov, Ter-Ave tи -sov, Arekelov, Qarabetov vя Xocayev qatыlmышdы. Sцlh Mяc -lиsиnиn яsas amalы savaшыn sяbяblяrиnи araшdыrmaq, dя y mишzиyanы aradan qaldыrmaq vя bundan sonra savaшыn bиr dahabaш vermяmяsи цчцn hяr иkи xalqыn nцmayяndяlяrи ичяrиsиndяmaarиflяndиrиcи tяdbиrlяr planы hяyata keчиrmяk иdи. Ca -nишиn чыxышыnыn sonunda яsl gцnцhkarыn mяhz qanunlaraяmяl etmяyяn ermяnи ekstremиstlяrиnиn vя nцfuzlu Tцrk lя -rиn hиmayяsиndя hяrяkяt edяn gиzlи Tцrk sиlahlы dяs tяsиnиnolduьunu bяyan edиrdи. Mцяllиf daha sonra qeyd edиr kи,“Mяclиsя qatыlan mяшhur senator Kuzmиnskи иsя sa vaшыnbaш vermяsиndя dиnи, mиllи vя иqtиsadи sяbяblяr arayыr vяbelяcя guya yenи bиr иctиmaи qanun kяшf etmиш olurdu”. Doь -rudur, mцяllиf senator Kuzmиnskиnиn gяtиrdиyи шяrhlяrи rяddetmяklя kиfayяtlяnиr. Яslиndя иsя senatorun bu чыxышыnыn ar -xasыnda bиr чox hяqиqяtlяrиn ишartыsы sezиlиr. Mяclиsdя ишtиrakedяn Tцrk tяmsиlчиlяr чяkиnmяdяn mяrdи-mяrdanя шяkиldяermяnи Daшnaksцtyun partиyasыnы gцnahlandыrыr vя savaшыnonlar tяrяfиndяn baшlandыьыnы bиldиrиr, ermяnиlяr иsя mя su -lиyyяtи цzяrlяrиndяn atmaqla цmumиyyяtlя Daшnak sцt yunpartиyasыnыn fяalиyyяtиnиn buradakы Tцrklяrя qarшы deyиl, Os -manlы dюvlяtиnя qarшы yюnяldиyиnи иddиa edиrdиlяr. Er mя nиlяrcяsarяt edиb aчыq-aшkar sюylяmяsяlяr dя amma Tцrk lяrdяndaha иrяlи gedяrяk hadиsяlяrdя bяzи hюkumяt mя murlarыnыnяlи olduьunu bиldиrиrdиlяr. Amma tяrяflяrdяn heч bиrи, nяazяrbaycanlыlar, nя ermяnиlяr nя dя kи, hюkumяt яs lиndяsa vaшыn яsl sяbяbkarыnы иctиmaиyyяtdяn gиzlяtmяyя чa lы шыr -dыlar. Daha doьrusu, azяrbaycanlыlar vя ermяnиlяr hю ku -mяtdяn ehtиyat edиr, hюkumяt иsя gцnahkar olduьunu boynunaalmaqdan чяkиnиrdи. Lakиn чox keчmиr kи, “Molla Nяs -rяddиn” jurnalы иlk sayыndan etиbarяn savaшыn sяbяb lя rиnиaчыq-aшkar bяyan etmяyя, hadиsяlяrиn gedишatыnы vя яslsяbяbkarыn kиm olduьunu чяkиnmяdяn aчыqlamaьa baшladы.www.uluturk.infoТЦРК EЛИ / MART-2010, No:643

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!