mяyи иlя sцrяtlи иnkишafa naиl olunmasы иrяlи sцrцlцr. Eynи za -manda чиnlи gяnclяrя Qяrb demokratиyasыnыn Чиnиn mиllиdяyяrlяrиnя zиdd olmasы da aшыlanыr.Tяяssцf kи, hazыrda юlkяmиzdя mиllи vя mяnяvи dяyяrlяrиntяblиьи lazыmи иstиqamяtdя aparыlmыr. Bunun nяtиcяsиn -dя иndи юlkя яrazиsиndя яslиndя Иslamыn яsaslarыna zиdd olanqeyrи-яnяnяvи radиkal dиnи qruplarыn vя mиssиoner sektalarыnыnfяalиyyяtи genиш yayыlmышdыr. Bиr чox hallarda Azяr -baycan Respublиkasыna qarшы heч dя xoш mцnasиbяtdяolmayan qцvvяlяr tяrяfиndяn dяstяklяnяn hяmиn qruplarыnюz sыralarыna kиfayяt qяdяr gяncи cяlb edя bиlmяsи, яslиndяheч dя gцclц яnяnяvи qцvvяyя vя tяsиrя malиk olmalarыndadeyиl, cяmиyyяtиmиzdя Иslamыn mahиyyяtиnиn dцzgцn dяrkedиlmяmяsиndя vя bu sahяdя mяqsяdyюnlц sиyasяtиn zяиfaparыlmasыndadыr.Gяnclяrиn Azяrbaycan цчцn яnяnяvи olmayan dиnи vяdиnя zиdd olan bиrlиklяrя (satanиzmя, krишnaиzmя, Yehovaшahиdlяrиnя, vяhhabиlиyя, ultraradиkal шияlиyя vя s.) qoшulmasыяsasяn xarиcи qцvvяlяr tяrяfиndяn malиyyяlяшdиrиlяn tяb lи ьa -tыn, psиxиolojи tяsиrиn nяtиcяsиdиr. Иslam dиnи иnsanlarda vя -tяnя, dюvlяtя mяhяbbяt hиssи aшыladыьы halda, bu qruplarыnAzяrbaycan Respublиkasыnы sиyasи paraчalanmaya, gяnclяrиюz xalqыna, vяtяnиnя vя dюvlяtиnя qarшы yюnяltmяsи gцnц -mцzцn reallыьыdыr. Bu cцr qruplarla яn yaxшы mцbarиzя иsя heчdя onlarla aчыq mцbarиzя deyиl, иstиfadя etdиklяrи яsas sиlahы– dиnи vя mяnяvи dяyяrlяrи mиllиlяшdиrmяk vя dюv lяt sиyasяtиn -dя ondan sяmяrяlи шяkиldя иstиfadя et mяk dиr. Buna gюrя dяdиnи sahяdя yarana bиlяcяk problemlяrиn hяllи цчцn dяqиqmexanиzmиn ишlяnиb hazыrlanmasы, mюvcud mexanиzmlяrdяndaha sяmяrяlи шяkиldя иstиfadя edиlmяsи zяrurиdиr.Hazыrda cяmиyyяtdя gяnclяrиn mяnяvи vя яxlaqи aшыnmasыda mцшahиdя edиlmяkdяdиr. Яsasяn xarиcи dиldя olanvя cяmиyyяtя yad dцnyagюrцшцnц, шцuru, иfrat mцasиrlиyиtяblиь edяn яdяbиyyatlarыn, televиzиya proqramlarыnыn, teleserиallarыn,fиlmlяrиn, musиqи janrlarыnыn gяnclяr arasыnda ge -nиш yayыlmasы onlarda mиllи kиmlиyиnи unudulmasыna, dюv -lяtчиlиyиn иnkarыna gяtиrиb чыxarыr. Nяtиcяdя яsasяn яnяnяlяrяяsaslanan Azяrbaycan cяmиyyяtиndя dюvlяtиn иlkиn яsasыolan aиlя daxиlиndя parчalanmalar, mцnaqишяlяr, mиllяtя vяdюvlяtя olan baьlыlыьыn zяиflяmяsи kиmи mяnfи tendensиyalaryaranыr. Bu baxыmdan vяtяnpяrvяrlиk hиsslяrиnиn tяblиьиndяaиlя dяyяrlяrиnиn qorunmasы mцhцm rol oynayыr. Aиlя gяnclяrиnmяnяvи-яxlaqи tяrbиyяsиnиn яsaslarыnыn formalaшdыьыvacиb sosиal иnstиtutdur.Яhalиnиn sиyasи bиlиklяrиnиn vя yцksяk sиyasи mяdяnиy -yя tиnиn olmasы da юlkяdaxиlи sabиtlиyиn tяmиnatчыsыdыr. Vя tяn -daшlarыn, o cцmlяdяn gяnclяrиn qanunlar чяrчиvяsиndя dюv -lяtиn problemlяrиnя bиganя qalmamasы, юlkяdя baш verяnsиyasи proseslяrя maraq gюstяrmяsи, dюvlяtчиlиyя xяlяl gя -tиrяcяk proseslяrlя qarшы mцbarиzяdя dюvlяt orqanlarыna kю -mяklиk gюstяrmяsи hazыrkы dюvrdя olduqca vacиbdиr.Bцtцn bu problemlяr dюvlяt hakиmиyyяtи vя yerlи юzцnциdarяorqanlarыnыn, qeyrи-hюkumяt tяшkиlatlarыnыn, ayrы-ayrыfиzиkи vя hцquq шяxslяrиn mяqsяdyюnlц fяalиyyяtlяrиnиn ko -ordиnasиyasыnы tяlяb edиr kи, bu da иlk nюvbяdя hяmиn fяalиyyяtяиstиqamяt verяcяk gяnclяrdя vяtяnpяrvяrlиk vяvяtяndaшlыq hиsslяrиnиn gцclяndиrиlmяsиnя daиr vahиd konsepsиyanыnolduьu halda mцmkцndцr.Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyevиn30 avqust 2005-cи иl tarиxlи Sяrяncamы иlя tяsdиq edиlmиш«Azяr baycan gяnclиyи dюvlяt proqramы» vя AzяrbaycanRespublиkasы Nazиrlяr Kabиnetиnиn 17 fevral 1999-cu иl ta -rиxlи 28s nюmrяlи sяrяncamы иlя tяsdиq edиlmиш «Gяnclяrdяvяtяnpяrvяrlиk vя vяtяndaшlыq hиsslяrиnиn yцksяldиlmяsи Proq -ramы» bu sahяdя bиr sыra tяdbиrlяrиn hяyata keчиrиl mяsиnиnяzяrdя tutur. Tяqdиm olunan bu Konsepsиya hяmиn sя -nяdlяrиn mцddяalarы иlя zиdиyyяt tяшkиl etmиr vя onlarыn hяyatakeчmяsи цчцn yardыmчы rol oynayыr. Daha dяqиq иfadяetsяk gяnclяrdя vяtяnpяrvяrlиk vя vяtяndaшlыq hиsslяrиnиngцclяndиrиlmяsи иstиqamяtиndя Azяrbaycan xalqыnыn vя dюv -lяtиnиn mиllи xцsusиyyяtlяrиnи, mцasиr gerчяklиyи tam шяkиldяяks etdиrяn, konkret иstиqamяtlяrи vя tяdbиrlяr planыnы nя zяr -dя tutan bu Konsepsиya cиddи ehtиyacdan yaranыb vя bu sa -hяdя mяqsяdyюnlц fяalиyyяtиn hяyata keчиrиlmяsиnя cиddиdяstяk olacaq.1. ЦMUMИ MЦDDßALAR1.1. «Gяnclяrdя vяtяnpяrvяrlиk vя vяtяndaшlыq hиsslяrиnиngцclяndиrиlmяsи» Konsepsиyasы (bundan sonra Kon -sepsиya) «Mцasиr Иnkишaf» Иctиmaи Bиrlиyи tяrяfиndяn Azяr -baycan Respublиkasыnыn Prezиdentи yanыnda Qeyrи-Hю -kumяt Tяшkиlatlarыna Dюvlяt Dяstяyи Шurasыnыn 2009-cu иlцчцn malиyyя yardыmы яsasыnda hяyata keчиrdиyи «Gяnc -lяrdя vяtяnpяrvяrlиk vя vяtяndaшlыq hиsslяrиnиn gцclяndи -rиlmяsи sahяsиndя kompleks tяdbиrlяr» adlы Layиhяnиn nя -tиcяlяrиnиn цmumиlяшdиrиlmяsи яsasыnda hazыrlanmышdыr.1.2. Konsepsиya Azяrbaycan gяnclяrиndя vяtяnpяrvяrlиkvя vяtяndaшlыq hиsslяrиnиn gцclяndиrиlmяsи sahяsиndяkompleks tяdbиrlяrиn яsas иstиqamяtlяrиnи vя mяzmununumцяyyяn edиr.1.3. Konsepsиya bиr sиstem kиmи gяnclяrdя vяtяnpяr -vяrlиk vя vяtяndaшlыq hиsslяrиnиn gцclяndиrиlmяsи, onlardayцksяk vяtяnpяrvяrlиk шцurunun, юz vяtяnиnя sяdaqяt hиs -sиnиn formalaшmasы, Azяrbaycan Respublиkasы qarшыsыndavяtяndaшlыq borclarыnы vя konstиtusиon vяzиfяlяrиnи vиcdanlayerиnя yetиrmяsи иstиqamяtиndя qarшыda duran vяzиfяlяrиnhяllи цzrя dюvlяt vя yerlи юzцnциdarя orqanlarы, qeyrи-hю -kumяt tяшkиlatlarы, Kцtlяvи Иnformasиya Vasиtяlяrи vя s. tя -rяfиndяn hяyata keчиrиlmяsи nяzяrdя tutulan normatиv, tяш -kиlatи, elmи-tяdqиqat, pedaqojи vя metodиkи tяdbиrlяrиn kompleksиnияhatя edиr.1.4. Tяqdиm edиlяn Konsepsиya tюvsиyя xarakterи daшыmaqlabu sahяdя yalnыz иlkиn addыm kиmи qиymяtlяndиrиlиr vя52 ТЦРК EЛИ / MART-2010, No:6 www.uluturk.info
yalnыz «Mцasиr Иnkишaf» Иctиmaи Bиrlиyиnиn bu sahяdяkи fя -alиyyяtиnя vя fиkиrlяrиnя яsaslanыr.1.5. Konsepsиya bиr-bиrи иlя sыx baьlы olan gяnclяrdяvяtяnpяrvяrlиyиn gцclяndиrиlmяsи vя vяtяndaшlыq hиsslяrиnиngцclяndиrиlmяsи adlы иkи яsas иstиqamяtlяrdяn иbarяtdиr. Ы иs -tиqamяtя hяrbи vяtяnpяrvяrlиk, tяhsиldя vяtяnpяrvяrlиyиngцc lяndиrиlmяsи, mиllи-mяdяnи dяyяrlяrиn tяblиьи adlы цч bюl -mя, ЫЫ иstиqamяtя иsя dюvlяt rяmzlяrиnиn vя mиllи bayramlarыntяblиьи, dюvlяtlя vяtяndaш arasыnda qarшыlыqlы mяsulиyyяtиnyцksяldиlmяsи adlы иkи bюlmя daxиldиr.2. KONSEPSИYANЫN MßQSßD Vß VßZИFßLßRИ2.1. Konsepsиyanыn mяqsяdиnи - Azяrbaycan Respub -lиkasыnыn gяnclяrиndя mиllи vяtяnpяrvяrlиk vя vяtяndaшlыqhиsslяrиnиn gцclяndиrиlmяsи, onlarыn tam bиr vяtяnpяrvяr шяx -sиyyяt kиmи formalaшdыrыlmasыna zяmиn yaradыlmasы, gяnclяrиnшцurunda vяtяnя sяdaqяt, azяrbaycanчыlыq mяfku rя -sиnиn tam bяrqяrar edиlmяsи, cяmиyyяtиn mиllи-mяnяvи vяяxlaqи kamиllиyиnиn tяmиn edиlmяsи tяшkиl edиr.2.2. Gюstяrиlяn mяqsяdlяrя uyьun olaraq qarшыya aшa -ьыdakы vяzиfяlяr qoyulmuшdur;Azяrbaycan xalqыnыn шanlы keчmишиnи, qяdиm dюvlяtчиlиkяnяnяlяrиnи, mиllи rяmzlяrиnи tяblиь etmяk, gяnclяrи Azяrbay -can xalqыna vя dюvlяtиnя sяdaqяtlя xиdmяt etmяyя, daиmavяtяn qarшыsыnda borcunu yerиnя yetиrmяyя hazыr vяzиyyяtяgяtиrmяk;-gяnclяrdя vяtяnя vя dюvlяtя mцnasиbяtdя qцrur hиssиformalaшdыrmaq;- gяnclяrdя vяtяnpяrvяrlиk vя vяtяndaшlыq hиsslяrиnиngцclяndиrиlmяsи иstиqamяtиndя tяhsиl prosesиnиn keyfиyyяtиnиartыrmaq;- gяnclяrdя vяtяnpяrvяrlиk hиssиnиn gцclяndиrиlmяsи иstиqamяtиndяelmи-nяzяrи vя metodиkи tюvsиyяlяr ишlяyиb hazыrlamaq;- gяnclяrdя vяtяnpяrvяrlиk vя vяtяndaшlыq hиsslяrиnиngцc lяndиrиlmяsи цzrя normatиv-hцquqи bazanыn yaradыlma -sыna naиl olmaq;- gяnclяrdя vяtяnpяrvяrlиk vя vяtяndaшlыq hиsslяrиnиngцclяndиrиlmяsи prosesиnя tяhsиl, mяdяnиyyяt mцяssиsя lя -rиnиn, hяrbи hиssяlяrиn, bцtцn dюvlяt vя yerlи юzцnциdarяorqanlarыnыn, qeyrи-hюkumяt tяшkиlatlarыnыn vя ayrы-ayrы fяrd -lяrиn cяlb edиlmяsиnя naиl olmaq;Ы ИSTИQAMßTGЯNCLЯRDЯ VЯTЯNPЯRVЯRLИK HИSSLЯRИNИNGЦCLЯNDИRИLMЯSИ TЯDBИRLЯRИ3. HßRBИ VßTßNPßRVßRLИKGяnclяrdя vяtяnpяrvяrlиk vя dюvlяtчиlиk hиsslяrиnиn gц -lяndиrиlmяsи иstиqamяtиndя onlarыn hяrbи-vяtяnpяrvяrlиk sa -hяsиndя tяrbиyяsи bюyцk яhяmиyyяt kяsb edиr. Qarabaьыnишьal altыnda olmasы - юlkяnиn bцtцn яhalиsиnя bu vя ya dи -gяr dяrяcяdя toxunan, hяr bиr azяrbaycanlыnы narahat edяnbиr problem olmaqla yanaшы onun azad edиlmяsи vяtяn daш -larыn vahиd mяqsяd uьrunda mиllи bиrlиyиnя naиl olunmasыndavacиb faktor kиmи чыxыш edиr. Bu baxыmdan gяnclяrdяvяtяnpяrvяrlиk vя dюvlяtчиlиk hиsslяrиnиn gцclяn dи rиl mяsиndяQarabaьыn azadlыьы uьrunda mцbarиzяyя mц hцm yer ayrыlmalыdыr.Bu mяqsяdlя:3.1. «Qarabaьы unutmamalы» adlы mцntяzяm tяdbиrlяrkeчиrиlmяsи.Bu tяdbиrlяr чяrчиvяsиndя Azяrbaycan Respublиkasыnыndцшmяn tapdaьы altыnda olan hяr bиr bюlgяsиnиn ишьal gцnlяrиunudulmamalы, daиma xцsusи mяrasиmlяr vasиtяsиlя yadedиlmяlиdиr. Hazыrda bu sahяdя иctиmaиyyяtиn, KИV-lяrиn hяs -saslыьы mяqbul hesab edиlsя dя gюstяrиlяn иstиqamяtdя tяdbиrlяrиnformatы dяyишdиrиlmяlи, sadяcя xatиrя xarakterи daшыmamalы,hяm dя gяnclяrи hяr an ишьal olunmuш torpaq larыmыzыazad etmяyя hazыr olmaьa чaьыrmalыdыr. Иlk nюv bя dя KИVlяrdя,иctиmaиyyяt arasыnda “Qarabaь mцharи bяsиndя uduzmuшuq”шяklиndя pessиmиst fиkиrlяrиn tяblиьиnиn qarшыsы alыnmalы,hяrbи яmяlиyyatlarыn hяlя baшa чatmamasы, sadяcяolaraq Azяrbaycan dюvlяtи цчцn яlverишsиz шяrtlяrlя, mц vяq -qяtи шяkиldя dayandыrыlmasы fиkrи tяlqиn etmяlиdиr. Bu tяdbиrlяrиnbeynяlxalq яhяmиyyяt kяsb etmяsи, dцnya иctиmaиyyяtиnиnmцxtяlиf tяdbиrlяr vя nяшrlяr vasиtяsиlя Qarabaь hяqи -qяtlяrи barяdя daha dolьun mяlumatlandыrыlmasыnda gяnclяrиnишtиrakы artыrыlmalыdыr. Belя tяdbиrlяr gяnclяrиn Qa ra baь -la baьlы hяssaslыьыnыn azalmamasыna шяraиt yaradacaq.3.2. Gяnclяrиn daиma yцksяk fиzиkи vя hяrbи hazыrlыьыnыntяmиn edиlmяsи.Torpaqlarыnыn 20% ишьal altыnda olan, hяr an hяrbияmя lиyyatlarыn bяrpa olunmasы ehtиmalы olan AzяrbaycanRespublиkasыnda gяnclяrиn bu sahяdя hazыrlыьы xцsusиlя va -cиbdиr. Bu mяqsяdlя-mцvafиq tяhsиl mцяssиsяlяrиndя hяrbи dяrslяrиn sayыartыrыlmalы, hяrbи dяrnяklяr tяшkиl edиlmяlи, hяmиn dяrnяklяrvasиtяsиlя gяnclяrиn orta vя alи tяhsиl mцяssиsяlяrиndя hя -qиqи hяrbи xиdmяtя tam hazыrlыьы tяmиn edиlmяlи, hяrbи dяrs -lяr цzяrиndя cиddи dюvlяt nяzarяtи tяmиn edиlmяlи, bu sa -hяdя alи tяhsиl mцяssиsяlяrи иlя hяrbи hиssяlяr arasыndaяmяkdaшlыq yaradыlmalы;-orta vя alи tяhsиl mцяssиsяlяrиndя tяhsиl alan шagиrd vяtяlяbяlяr arasыnda hяr иl hяrbи-иdman yarышlarы tяшkиl edиl mяlи;-яsasяn yay vя qыш tяtиllяrи dюvrlяrиndя hяrbи hиssяlяrиntяrkиbиndя bиr hяftяdяn-bиr ayadяk davam edяn xцsusи hяrbииdmandцшяrgяlяrи tяшkиl edиlmяlи, burada шagиrd vя tяlяbяlяrarasыnda hяrbи-иdman oyunlarы, sadяlяшdиrиlmиш hяrbи tяlиmlяrkeчиrиlmяlи, xцsusи elmи vя pedaqojи hazыrlыqlы шяxslяr tя rя -fиndяn gяnclяr arasыnda иdeolojи tяblиьat aparыlmalы;-mиllи skaut hяrяkatы formalaшdыrыlmalы vя tяшkиlatlan dы -rыl malы;-tяhsиl mцяssиsяlяrиndя "Sиlahlы Qцvvяlяr aylыьы", "Bugцnцn tяlяbяsи sabahыn zabиtиdиr" mюvzusunda tяdbиrlяrwww.uluturk.infoТЦРК EЛИ / MART-2010, No:653