12.07.2015 Views

BAШ REDAKTORDAN - turan-sam

BAШ REDAKTORDAN - turan-sam

BAШ REDAKTORDAN - turan-sam

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

иlяcяk gцc – яsgяr axtarышыndaydы. Belя bиr mюvcud hяrbиgцc vяzиyyяtиnя uyьun olaraq Osmanlы sultanы vя Rusиyaчarы юz aralarыnda bu sorunda tяbии kи, Ruslarыn xeyrиnя hя -mяn anlaшdыlar.21 may 1864-cц иl uzun sцrяn Qafqaz-rus savaшlarыnыnsonucu, Чяrkяzlяrиn mцqavиmяtиnиn tцkяndиyи gцndцr. Hяmиngцn dцnya kцltцrцndя savaшa, kиnя, nиfrяtя qиymяt verяcяkbиr xalqыn – Чяrkяzlяrиn tragedиya, facия gцnцdцr. Hяmиn gцnЧяrkяzlяr яzablы vя mяшяqqяtlи bиr durumla Osmanlыya sцr -gцnя yollandыlar. Ruslar gяlяcяkdя burada yaшananlarыn he -sabыnы soracaq bиr xalqыn qalmasыndan eh tиyat edяrяk, buranыaborиgen яhalиdяn tamamиlя tяmиzlя dиlяr.Sцrgцnцn acы nяtиcяlяrиnя nяzяr salaq. 1,5 mиlyon иn sandoьma vяtяnиnи tяrk edяrяk чюllяrя dцшdц. 500 mиn dяn чoxиnsan sцrgцn yolunda vя иlk yerlяшdиklяrи yerlяrdя hяyatlarыnыиtиrdиlяr. Tяkcя Trabzonda, яksяrиyyяtи uшaq vя yaш lы olmaqla7 gцn ичиndя 53 mиn иnsan юldц. Adыgey, Ab xaz vя Ubыhlara(bu xalqыn dиlиndя danышacaq bиr kиmsя qalma yыb) yaшamaaчыqlamasыndan baxdыqda, Tцrkиyя Cцm hu rиyyяtи vяtяndaшыolaraq yaшayanlarыn, Qafqazda, yя nи tarиxи ana vяtяnиndяyaшayanlardan dяfяlяrlя чox ol masы, ya шanan facияnиn dяh -шяtиndяn xяbяr verиr. Bu xalq lar tяbии vя mиllи ortaq lыq larыndanqoparыldы. Qafqazыn yerlи xalqlarыndan Adыgeylяrиn bиr qoluolan Natuhaylarыn adы, sadяcя, ta rиx kиtablarыnda oxunur.Qafqazda gedяn savaшlar bu xal qы yox etdи.Чяrkяzlяrиn baшlarыna gяtиrиlяn facияnи hяm sцrgцn, hяmdя tam mяnada soyqыrыm adlandыrmaq olar. Bunun цчцn buиkи mяhfumun tam иzahыna dиqqяt yetиrяk.Sцrgцn: Ишьal edиlяn юlkяdяkи иnsanlarыn bцtюvlцklя vяzorla юz torpaqlarыndan чыxardыlmasы vя baшqa yerlяrя gюn -dяrиlmяsи vя yerlяrиnя baшqa xalqlarыn yerlяшdиrиlmя sиdиr.Soyqыrыm: Ишьal edиlяn torpaqlardakы xalqlarы planlы bиrшяkиldя vя bиr daha toparlana bиlmяyяcяk formada kцtlяvиmяhv etmяk vя yerlяrиnя ишьalчыlarы vя ya qonшu mиllяtlяrиyerlяшdиrmяkdиr.Чяrkяzlяrиn soyqыrыmы vя tarыxи vяtяnlяrиndяn sцrgцnedиlmяsи faktlarыna dцnya vя rus hяrbи arxиvlяrиndя vя mяш -hur иnsanlarыn qяlяmя aldыqlarы xatиrяlяrиndя dя rast gяlиnиr.Чar naиbи olmuш Prens Baryatиnskи: “Qara dяnиzиn bиrrus dяnиzи, яtraf torpaqlarыnы bиr rus torpaьы halыna gяtиrmяkцчцn daьlыlarы bu яrazиlяrdяn tяmиzlяmяk mяcburиy yя tиn -dяydиk. Buna gюrя dя bu xalqlarыn bцtцnlцklя sцrgцn olunmasыqяrarыna gяldиk”.Mяшhur rus яdяbиyyatчыsы Lev Tolstoy: “Kяndlяrя gecяvaxtы gиrmяk adяt halыnы almышdыr. Gecяnиn qaranlыьыnda rusяsgяrlяrиnиn иkиbиr, цчbиr evlяrя dolmasыnы иzlяyяn dяhшяtsяhnяsи o qяdяr qorxuncdur kи, heч bиr rяhbяr vяzиfяlи шяxsonlarы axtarmaya cяsarяt etmяzdи”.Rus hяrbи corafиyaчыsы, general Mиxaиl Venyukov:“…Savaш son dяrяcя amansыcasыna gedиrdи. Bиz, gerи dю -nцlmяsи mцmkцn olmayacaq шяklиldя, яsgяrlяrиn ayaq basdыьыhяr yerи, son nяfяrя qяdяr Чяrkяzlяrdяn tяmиzlяyяrяkиrяlиlяyиrdиk...”.Polyak polkovnиk Teophиl Lapиnsky: “Kючkцnlяrиn so -runu fяlakяtя dюnцrdц. Aclыq vя xяstяlиk tцьyan edиr. Trab -zona gяlяn 100 mиn иnsan 70 mиn nяfяr oldu. Samsuna 70mиn nяfяr dцшdц. Gцnlцk юlц sayы 500-700 nяfяrdиr”.Иtalyan alиm Barozzиnиn raportlarыnda daha иlgиnc olaylardиqqяt чяkиr: “Иnsanlar uzцn mцddяt bиtkиlяr, bиtkи kюklяrиvя чюrяk qыrыntыlarыyla “qиdalanmaьa” чalышыrdыlar. Яgяr bunaqиdalanma deyиlяrsя”.Rus tarиxчи Sulujиyen: “Daьlыlar tяslиm olmurlar deyяbиz davamızdan vaz keчə bиlmяzdиk. Sиlahlarыnы ala bиlmяkцчцn yarыsыnыn qыrыlmasы gяrяk иdи. Qanlы savaшda bиr чoxqя bиlя tamamиlя yox oldu. Bиr чox analar uшaqlarыnы bиzяvermяmяk цчцn юz яllяrи иlя balalarыnы юldцrцrdцlяr...”Vяtяnlяrиndяn zorla чыxarыlmыш, soyqыrыma mяruz qal -mыш чяrkяzlяr daиm юz torpaqlarыna qayыtmaq цmиdи иlя Os -manlыya gцvяnиrdиlяr. Gerи dюnцш цчцn fцrsяt axtarышыndaиdиlяr. Nяhayяt hяmиn an yetишmиш gюrцndц чяrkяzlяrя.1877-cи иldяkи Osmanlы-Rus savaшы юnяmlи bиr иmkan иdи. 15yaшыndan 80 yaшыnadяk olan bцtцn чяrkяz kишиlяrи Tцrk or -dularыyla Balkan vя Шяrq cяbhяlяrиndя Ruslara qarшы юlцmdиrиmsavaшыna qalxdыlar. Lakиn bu sяfяr dя bяxt Чяrkяz -lяrиn цzцnя gцlmяdи. Osmanlы dюvlяtи bu savaшdan bюyцkиtkиlяrlя чыxdы.Tarиx bиr daha чяrkяzlяrя vяtяnя dюnmяk шansы bяxшetmяdи. 150 иl bundan яvvяl sцrgцn edиlmиш 2 mиlyon чяrkяzиnbugцnkц sayы 5 mиlyon nяfяrя yaxыn ola bиlяrdи. Mя sя -lяn, яhalиsи 150 иl bundan юncя 2 mиlyon nяfяr olan Slovakxalqы bu gцn 5 mиlyon nяfяrdяn чoxdur. Gюrяsяn dцnyadюvlяtlяrи bu olaylardan doьrudanmы xяbяrsиzdиr? Cavabиsя bиrmяnalы vя konkretdиr- xeyr yetяrиncя xяbяrlяrи var.Sadяcя olaraq buna gюz yumurlar.1864-cц иl чяrkяz sцrgцnц ruslar цчцn иlk vя son ol -madы. Иkиncи Dцnya mцharиbяsи иllяrиndя SSRИ hюkцmяtи 1,5mиlyondan чox Qaraчay-Balkarы, Чeчen-Иnquшu doьmayurdlarыndan zorla чыxardaraq Orta Asиyanыn qumsal чюllяrиnяvя Sиbиrиn ucsuz bucaqsız qarlы dцzlяrиnя sцrgцn et dиlяr.15 noyabr 1944-cц иldя bиrcя gecяnиn ичиndя 200 mиn Ahыs -ka tцrkц yцk vя heyvan vaqonlarыnda, Sиbиrя, Qa zaxs tana,Qыrьыzыstana vя Юzbяkиstana sцrцlmцшdцlяr. 1948-1953-cциllяrdя Azяrbaycan tцrklяrиnиn tarиxи dяdя-baba torpaqlarыolan Qяrbи Azяrbaycandan deportasиya olunmasы da ruslarыnmяkиrlи soyqыrыm vя sцrgцn planlarыnыn davamы иdи.Belя faktlarы sakиtcя oxuyub цzяrиndяn keчmяyиn necяaьыr olduьunu yяqиn kи, hяr bиrиmиz anlayыrыq. Sцrgцn vяsoy qыrыm acыsыnы yaшayan bиr xalq kиmи, belя bиr mяшяqqяtlиsцrgцnцn necя dяhшяtlи vя dюzцlmяz olduьunun fяrqиn dя -yиk. Bu gцn dцnyanыn яn “zavallы xalqы”nы – ermяnиlяrи mц -dafия edяrяk sankи Tцrklяrиn vя mцsяlmanlarыn gюzцndяюzlяrиnиn tюrяtdиklяrиnи kюlgяlяmяk иstяyяn dцшmяnlяrяartыq DAYAN deyиlmяlиdиr.www.uluturk.infoТЦРК EЛИ / MART-2010, No:647

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!