12.07.2015 Views

BAШ REDAKTORDAN - turan-sam

BAШ REDAKTORDAN - turan-sam

BAШ REDAKTORDAN - turan-sam

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Tцrk Dцnyasыnы tanыyaqQazaxыstan RespublиkasыAsиya qиtяsиndя, шяrqdяn qяrbя 3000 km, шиmaldancяnuba 1600 km mяsafяdя uzanan QazaxыstanRespublиkasы dяnиzsahиlи (Xяzяr dяnиzи), eynи zamanda ma -terиkdaxиlи юlkяdиr. Яrazиsиnиn bюyцklцyцnя gюrя (2.724.900km2) Tцrk dюvlяtlяrи arasыnda bиrиncи, dцnya dюvlяtlяrи ara -sыnda иsя doqquzuncu sыradadыr. Bu яrazиdя Fransa, Por tu -qalиya, Иspanиya, Иtalиya, Yunanыstan, Norveч vя Fиnlandиyakиmи Qяrbи Avropanыn bиr sыra юlkяlяrиnи yerlяшdиrmяk olar.Шиmaldan Rusиya Federasиyasы, чяnubdan Tцrkmяnиstan vяЮzbяkиstan respublиkalarы, шяrqdяn иsя Чиn Xalq Res pub -lиkasы иlя hяmsяrhяddиr. Qazaxыstanыn sяrhяdlяrиnиn цmumиuzunluьu 13034 km-dиr. Rusиya иlя sяrhяddиn uzunluьu 6032km, Юzbяkиstanla 2163 km, Чиnlя 1730 km, Qыrьыzыstanla1053 km, Tцrkmяnиstanla 345 km-dиr. Dяnиz sяrhяddиnиnuzunluьu 1730 km-dиr. Qazaxыstan иlk baxышdan яlverишlи coь -rafи mюvqeyя malиk olan юlkя deyиl. Dцnya okeanыndan uzaq -lыq, su ehtиyatlarыnыn чatышmazlыьы, юlkяnиn kяskиn kontи nen -tal иqlиmи иqtиsadи иnkишafa mane olur. Qa zaxыstan Res pub -lиkasы qonшu юlkяlяr arasыnda яlaqяlяndиrиcи rola malиk dиr.Юlkяnиn шяrqиndя яn uca zиrvяsи 6995 m hцndцrlцyя malиkXan-Tenqrи massиvи qяrbя doьru tяdrиcяn azalaraq Qara gи -ye (-132 m) чюkяklиyиnя enиr. Mяrkяzи hиssяdя Qazaxыstanxыrda tяpяlиyи, cяnub-qяrbdя Xяzяryanы vя Turan ovalыqlarы,elяcя dя Ustyurd yaylasы, юlkяnиn шиmal hиssяsиndя иsяTuqay platosu yerlяшиr.Яrazиnиn bюyцklцyц, relyefиn mцxtяlиflиyи юlkяnиn иqlиmиnяgцclц tяsиr edиr. Subtropиk vя mцlayиm qurшaьыn kяskиnkontиnental tиplяrиnиn sяcиyyяvи olduьu bu юlkяdя sutkalыq vяиllиk temperatur amplиtudasы чox bюyцkdцr. Qыш aylarы цчцnor ta temperatur -14, yay цчцn иsя 26 gюtцrmяk olar. Ya ьыn -tыnыn иllиk mиqdarы 100 mm-dяn (qяrb rayonlarыnda) 300 mmdяk(юlkяnиn шяrqи) dяyишиr. Qar юrtцyц 20 sm-dяn чox ol -mur. Юlkяnиn cяnubunda yaz яkиnlяrи baшlayanda, шиmal tя -rяfdя hяlя шaxtalar davam edиr.Qazaxыstan Respublиkasыnda daxиlи sularы quru иqlиmиnnяtиcяsи kиmи qяbul etmяk olar. Иrtыш, Ишыm vя Tobol чaylarы Ши -mal Buzlu okeanыna, Ural vя Emba Xяzяr dяnиzиnя, Иlи чayыBalxaш gюlцnя, Sыrdяrya чayы иsя Aral gюlцnя tюkцlцr. Qa za -xыstanda 50 mиndяn чox gюl var. Onlardan Balxaш, Zaysan,Alagюl юlkяnиn cяnub-шяrqиndя yerlяшиr. Qazaxыs tan Respub -lиkasыnыn torpaq, bиtkи юrtцyц, heyvanat alяmи mцxtяlиfиyи иlяseчиlиr. Юlkя яrazииsnиn yalnыz 10%-nи daьlыq яrazи tяшkиl edиr.Яrazиnиn чox hиssяsи sяhra vя yarыmsяhra land шaftыna ma -lиkdиr. Lakиn юlkяnиn шиmal hиssяsиndя meшя-чюl vя чюl zonasыyayыlmышdыr. Qara, шabalыdы, habelя boz-qonur torpaqlar dяm -yя vя suvarma яkиnчиlиyиnиn иnkишafыna иmkan yaradыr. Lakиnwww.uluturk.infoТЦРК EЛИ / MART-2010, No:65

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!