12.07.2015 Views

BAШ REDAKTORDAN - turan-sam

BAШ REDAKTORDAN - turan-sam

BAШ REDAKTORDAN - turan-sam

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Tarиxиn sяrt sыnaьы -цmummиllи fяlakяtFяzaиl ИbrahиmlиprofessorYцzиllиk яsarяtdяn xиlas olan, Azяrbaycan xalqы 1918-cииlиn mayыnda юz иstиqlalыnы elan etdи. 23 aylыq иstиqlal dadыnыyenиcя duyan xalqыmыz 1920-cи иl aprelиn 27-dя bolшevиkRusиyasы tяrяfиndяn ишьal edиldи. Ишьaldan sonra verиlяn bя -yan namяlяrdяn bиrиndя deyиlиrdи kи, “27 aprel facияsиAzяrbaycanы иkиncи dяfя rus rejиmиnиn иdarяsиnя keчиrdи. Oяvvяlkи иdarячиlиkdяn mahиyyяtcя fяrqlяnmиrdи. Fяrq yalnыzonda иdи kи, o zaman cahangиrlиk sиyasяtи baшчыsыnыn adы Nи -kolay, иndиkи cahangиrlиk sиyasяtи baшcыsыnыn adы иsя Lenиn -dиr. O zamankы zяncиrlяrиn rяngи qara, иndиkи zяncиrlяrиnrяn gи иsя qыrmыzыdыr”.Belяlиklя aprel ишьalы иlя Rusиyaыnыn mцstяmlяkя sиya -sяtиnи hяyata keчиrяn qыrmыzы иmperиya Azяrbaycanda юzцnяmцnasиbbиr rejиm yaratdы. Bu rejиmиn hяyata keчиrdиyи sи -yasяt Azяrbaycanыn tarиxиnя, mяdяnиyyяtиnя, dиnиnя vя dи -lиnя zиdd addыmlarla mцшayяt olundu.Heч bиr elmи яsasa vя hяqиqяtя uyьun olmayan 27aprel tяqvиmи uzun mцddяt “azadlыq” vя “sosиalиst иnqиlabыnыnqяlяbяsи” gцnц kиmи qяlяmя verиlяrяk hяr иl tяntяnяlи bиrbayram kиmи qeyd edиldи.Lakиn aprel чevrиlишиnи bolшevиklяrиn юzlяrи belя 11-cиordunun zoruna sюykяnяn bиr hadиsя adlandыrыr vя heч bиrиnqиlabыn baш vermяdиyиnи etиraf edиrdиlяr. Faktlara nяzяrsalaq: Xalq Daxиlи Ишlяr Komиssarы H.Sultanov AK(b)P ЫЫ qu -rultayыnda (1920-cи иl oktyabr) чыxыш edяrяk bиldиrиrdи: “Ha kи -mиyyяtиn devrиlmяsиndя mяn шяxsяn юzцm ишtиrak etmи шяm.Mяn yaxшы baшa dцшцrdцm kи, arxamыzda Mяrkяzи Komи tя -dяn olan yoldaшlar deyиl, Yalamada yerlяшяn qыrmыzы sцn -gц lяr dayanыr. Mяn tяlяblяrи hюkumяtя tяqdиm edяndя Mяr -kяzи Komиtяyя цmиd etmиrdиm kи, o иши lяngиdя bиlяr. Ancaqarxayыn иdиm kи, qыrmыzы sцngцlяr иndи dя olmasa sabah, obиrиsи gцn burada olacaqlar. Bu mцddяtdя mяnи vя mяnиmyoldaшlarыmы юldцrsяlяr belя Bakы fяhlяlяrи qalacaq vя sovethakиmиyyяtиnя hazыr шяkиldя yиyяlяnяcяklяr. Belя dя oldu,bиz sovet hakиmиyyяtиnи hazыr шяkиldя aldыq, onu bиzя qabdagяtиrdиlяr” (Azяrbaycan Respublиlkasы Prezиdentи Ишlяr Иdarяsиnиn sиyasиsяnяdlяr arxиvи. Fond 1, sиy. 1, иш 8, vяrяq 280).Dиgяr bиr bolшevиk - Balaxlиnskиnиn чыxышыnda aprel ишьalыnыnmahиyyяtи daha aydыn gюrцnцr: “Яgяr чevrиlиш qansыzqadasыzkeчиbsя, Mцsavat hakиmиyyяtи devrиlиbsя, bu odemяk deyиldи kи, bиzиm partиyamыz gцclц иdи. Bu ona gюrяbaш verdи kи, 11-cи ordu gцclц иdи. Яgяr bu ordu Rusиyadasutkada 25 kиlometr иrяlиlяyиrdиsя, Azяrbaycanda иsя busцrяt sutlkada 50 kиlometr oldu” (Sиyasи sяnяdlяr arxиvи. Fond 1,sиy 1, иш 8, vяrяq 275).Цmumиyyяtlя 20-cи иllяrиn иkиncи yarыsыna qяdяr иstяrdюvrц mяtbuatda, иstяrsя dя rяsmи dюvlяt sяnяdlяrиndя 28aprel tяqvиmи “иnqиlab” kиmи deyиl “чevrиlиш” kиmи gюstяrиlиrdи.Bolшevиklяrиn hakиmиyyяtи bиr partиyanыn dиktaturasыnaчevrиldи vя respublиkada sиyasи vя mиllи tяqиblяr baшladы. 11-cи ordunun sцngцlяrиnя gцvяnяn bolшevиklяr bцtцn sиyasыpartиyalarыn fяalиyyяtиnя qadaьa qoydular. “Mцsavat”, “Иt tи -had”, “Яhrar” vя baшqa partиyalar zяhmяtkeшlяrиn qatы dцш -mяnи elan edиldи, onlarыn lиderlяrиnя qarшы tяqиblяr baш ladы.Azяrbaycan Xalq Cцmhurиyyяtиnиn hюkumяtиnиn baшчы larыolmuш F.Xoyskи, N.Yusиfbяylи, parlamentиn sяdr mц avиnlяrиN.Aьayev, C.Behbudov, hюkumяt цzvlяrи X.Rяfи bяyov,И.Zиyadxanov vя baшqalarы qяtlя yetиrиldи. 1921-cи иlя qяdяrmцsяlman hяrbичиlяrdяn 12 general, 24 polkovnok vя podpolkovnиk,46 kapиtan, 226 hяrbи ишчи gцllяlяndи.RSFSR Xalq Xarиcи Ишlяr komиssarы Я.Чичerиn 1920-cи иlavqustun 4-dя Sиyasи Bцroya yazdыьы mяktubda bиldиrиrdиkи, Qыrmыzы Ordu hиssяlяrиnиn komandиrlяrи Azяrbaycan hю -kцmяtи иlя hesablaшmыr, юzbaшыna, necя gяldи hяrяkяt edиr,яsl mцstяmlяkячиlиk sиyasяtи yцrцdцrlяr.Azяrbaycanыn sиyasи reallыьы Xalq Tяsяrrцfatы Шurasыnыnsяdrи Solovyovun Lenиnя yazdыьы “Чevrиlишdяn sonrakы иkиay яrzиndя Bиzиm Azяrbaycanda sиyasяtиmиz” adlы hesabatqeydиndя daha aydыn gюrцnцr. O, yazыrdы: “Яzиz VladиmиrИlич! Чevrиlишя qяdяr hяtta azяrbaycanlы zиyalыlar ичяrsиndяsovet hakиmиyyяtиnя rяьbяt bяslяyяnlяr var иdи. Чevrиlиш baшverdи vя azяrbaycanlыlardan иbarяt bиr hюkцmяt yaradыldы.Lakиn heч kиmя sиrr deyиl kи, bu hюkцmяt цzяrиndя dя bиrhakиmиyyяt var. B,u Azяrbaycan Kommunиst Partиyasыdыr.Partиyanыn rяhbяrlиyи ermяnи vя gцrcц mиllяtчиlяrиndяn иbarяtdиr.Bunlar sankи Azяrbaycanы baшsыz qoymaq fиkиrиndя -dиrlяr. Azяrbaycanlыlar soldan-saьa, saьdan-sola gцllяlяnиr.Kцtlяvи surяtdя hяbs edиlиb aparыlan azяrbaycanlыlara qarшыermяnиlяrиn иstehzalы gцlцшlяrи mцsavatчыlarыn яvvяlcяdяnsюylяdиklяrи belя bиr fиkrи tяsdиqlяyиr kи, burada sovet hakи -mиyyяtиnиn qяlяbяsи цmummиllи fяlakяtdиr”. Elя fяlakяt dяoldu. Belя kи, 1920-cи иlиn avqustuna qяdяr 48 mиn azяrbaycanlыmяhv edиldи.Sual olunur? - bu terror vя soyqыrыm sosиalиzmиn mahиy -yяtиndяn иrяlи gяlиrdи, yoxsa dиgяr sяbяblяrи var иdи? Sиyasиproseslяrя dиqqяt yetиrяk: Aprel ишьalыndan sonra respublиkadahakиmиyyяtя gяlяn qцvvяlяr цmumиlиkdя bolшevиk ad -62 ТЦРК EЛИ / MART-2010, No:6 www.uluturk.info

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!