12.07.2015 Views

BAШ REDAKTORDAN - turan-sam

BAШ REDAKTORDAN - turan-sam

BAШ REDAKTORDAN - turan-sam

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Bюyцk Чяrkяz sцrgцnц –21 may 1864-cц иlYusиf Яfшarfяlsяfя doktoruTarиx unudulmur – deyиb atalar. Amma tarиx mцяyyяnmцddяt mяcburяn unutdurulur. Hяmиn unudulmuш zamankяsиyиndя иsя tarиxи dцшmяn dost kиmи qяlяmя verиlиr. Necяkи bиz Azяrbaycan Tцrklяrиnиn, Чяrkяzlяrиn, Krыm Tatarla rы -nыn, Чeчenlяrиn, Ahиskalыlarыn baшlarыna gяtиrиlmиш sцrgцnfa cияlяrи, soyqыrыm faktlarы bиr zaman az qala yaddaшlardansиlиnmиш kиmи gюrцnцrdц. Bunu yapan dцшmяn qцvvяlяr иsяsankи heч bиr шey olmamыш kиmи baшыmыz цzяrиndя var-gяledиrdиlяr.Rusиyanыn 1721-cи иldя Иsveч цzяrиndя qяlяbяsиndяnsonra, Ы Pyotrun иdeyalarы vя rяhbяrlиyи altыnda иmperиya formasыndatяшяkkцl tapmasы Avropa vя Asиyada tяlatцmlяqarшыlanmышdы. Bu иmperиyanыn qцvvяtlяnmяsи иlя paralelola raq Tцrk dюvlяt vя иmperиyalarы zяиflяmяyя baшladы. Rus -lar иmperиyanыn sяrhяdlяrиnи tarиxи Tцrk torpaqlarыnыn he -sabыna genишlяndиrяrяk bu mиllяtя qarшы bяnzяrи olmayanfacияlяr yaшatmышdыr. Ruslarыn bu иlhaq sиyasяtиnя ermяnиvя gцrcц etnoslarы kиmи xыrda etnoslar yardыmчы olmuшlar.Ruslarыn 1828-cи иl Tцrkmяnчay mцqavиlяsиndяn sonrahяyata keчиrdиyи ermяnи sиyasяtи, ermяnиlяrиn mиllи komи tя -lяr yaradaraq mцstяqиllиk mцcadиlяsиnя baшlamasыna yolaчmыш oldu. Osmanlы Иmperиyasыnda yцksяk dюvlяt vяzиfя lя -rи tutmuш, kиfayяt qяdяr zяngиn olan ermяnиlяr bu mц ca -dиlяyя gиzlиn vя ya aчыq formada yardыmlar, dяstяklяr gюs -tяrиrdи. 29 mart 1863-cц иl tarиxиndя Osmanlы dюvlяtиndя ya -шayan ermяnиlяr etnиk durumlarыnы daha da mюhkяmlяndиrmяkцчцn Ermяnи Patrиx mяclиslяrи tяrяfиndяn hazыrlanmыш“Ermяnи mиllяtиnиn nиzamnamяsи” adlы nиzamnamя иlя “dюv -lяt ичиndя dюvlяt” mцstяqиllиyи kиmи yцksяk иmtиyaz aldыlar.Ermяnиlяrиn rus hиmayяdarlarы sayяsиndя tarиxи Tцrktorpaqlarыnda “Dяnиzdяn dяnиzя Bюyцk ermяnиstan” yaratmaqxцlyasы иlя mяшьul olduqlarы bиr vaxtda, Qafqazda Tцrk-mцsяlman xalqlarыna facияlяr vя fяlakяtlяr yaшadыla raq mяhvedиlиrdиlяr.Bu fяlakяtlяrdяn яn dяhшяtlиsи иsя bцtюv bиr xalqыn –Чяrkяzlяrиn kцtlяvи qяtlя yetиrиlmяsи yaшadыьы яrazиdяn ta -mamиlя sцrgцn edиlmяsи olmuшdur.Qara dяnиz sahиl yolunun Rusиya цчцn bюyцk юnяmиolduьundan buranы yerlи xalqlardan tяmиzlяmяyи mяqsяdшяklиndя qarшыya qoydular vя tam olaraq mяqsяdlяrиnя dячatdыlar. Cяnubи Qafqazda, yяnи bugцnkи Чeчenиstan, Иn -quш etиya, Daьыstan vя Osetиya яrazиlяrиndя mиslи gюrцnmяmишsцrgцn planlarы hazыrlandы. Belя kи, bu bюlgяlяrdяya шayan Чяrkяzlяr, Abxazlar vя Ubиlar doьma vяtяnlя rиn -dяn sцrgцn edиlmяlи иdи. Чar hюkumяtи boyunduruq altыnasalmaqda чяtиnlиk чяkdиyи Чяrkяzlяrиn stratejи яhяmиyyяtиюnяmlи olan bиr bюlgяdя yaшamalarыnы иstяmиrdи. Coьrafиbaxыmdan dяnиzя bиtишиk olduьu цчцn hяr cцr яmяlиyyatatяhlцkяlи olan sahиl yolu цяzrиndя yaшayan bu xalqlar, gя -lяcяkdя problem yaratmamasы цчцn bu яrazиlяrdяn sцrgцnyoluyla tяmиzlяndи.Bu sцrgцnя mane ola bиlяcяk qцvvя ancaq vя ancaqOsmanlы dюvlяtи ola bиlяrdи. Hяmиn zaman zяиf dцшяn vяsяrhяd problemlяrи yaшayan Osmanlы dюvlяtи иsя savaшa46 ТЦРК EЛИ / MART-2010, No:6 www.uluturk.info

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!