Pobierz cały numer w wersji PDF. - Przegląd Zachodniopomorski

184 Recenzje ∗ Omówienia ∗ Polemikikowań dyplomatycznych o trzeci rozbiórPolski (s. 387–451). Na s. 408 czytamy:Już na początku czerwca 1794 roku zażądałaKatarzyna równocześnie w Wiedniui w Berlinie, żeby tak Prusy, jak i Austriawysłały do Petersburga pełnomocnikównadzwyczajnych celem wspólnego porozumieniasię i stanowczego postanowieniao losach Polski. Król pruski wysłał hrabiegoTauenziena, polecając mu czuwaniewyłącznie nad sprawami gwarantującymiwszechstronną korzyść Prus i by starał sięjak najmocniej o ukrócenie roszczeń nienawistnejmu Austrii.Szkoda, że wydawca nie uwzględniłinnych, dawniejszych prac niemieckich,np. Zur Geschichte der Räumung Belgiensund des Polnischen Aufstandes 1794 HeinrichaZeissberga (Wien 1888) oraz pracyTreskowa, Der Feldzug der Preussen imJ. 1794 (Berlin 1837).Powstaje też pytanie, dlaczego wydawcynie udało się ustalić imienia reprezentantaPrus w Wiedniu – Cesara.Poważnym błędem jest również niewyjaśnieniewe wstępie istotnej przyczynyodwołania Heinricha Goltza z Petersburgajeszcze w trakcie trwania powstania i zastąpieniago przez Bogislawa EmanuelaTauentzien. Wiadomo, że Leopold HeinrichGoltz pełnił swą funkcję w Petersburguod 22 czerwca 1789 r. do 26 sierpnia1794 r., a Friedrich Bogislaw EmanuelTauentzien – od 26 sierpnia 1794 r. do 13ma ja 1797 r.Szkoda, że we wstępie zabrakło miejscana wnikliwą charakterystykę sylwetekważniejszych dyplomatów pruskich. Powinnosię w zasadzie podać choćby ichkrótkie życiorysy i wspomnieć o wcześniejszychi późniejszych pełnionych przeznich funkcjach.W pracy należało także uwzględnićindeks osób i miejscowości.Nie ulega wątpliwości, że lekturatych depesz jest ważna dla współczesnegopokolenia Polaków. Uczy ona banalnejprawdy, że za błędną ocenę sytuacji geopolitycznej,za naiwne rachuby politykównieliczących się z realiami może w przyszłościzapłacić wysoką cenę cały naród.Lektura tych relacji dyplomatycznych jestbardzo pouczająca ze względu na rysującysię w przeszłości, już z końcem XVIII w.,groźny dla Polski sojusz prusko-rosyjski.Powinno się właściwie i krytycznieoceniać naszych „szczerych” przyjaciół,a dawnych wrogów, którzy faktycznie wobecPolski mają zbieżne, ciągle te sameinteresy i cele.Recenzowana praca, pomimo zasygnalizowanychusterek, jest ważnym źródłemdo poznania nie tylko międzynarodowychaspektów insurekcji kościuszkowskiej,lecz także wewnętrznych aspektówsytuacji Rzeczypospolitej. Znajomośćwłasnych dziejów, ich dogłębne zrozumienie,głównie przez rządzących dzisiejsząPolską, powinno stanowić podstawędo przezwyciężenia wielu pozostałościi przesądów, a w konsekwencji pomócw prowadzeniu polityki gwarantującejbezpieczeństwo państwa i narodu.Właśnie dlatego praca Henryka Kocójawarta jest dogłębnego przestudiowania;wszak daje ona współczesnym Polakomrzetelną i pouczającą wiedzę.CZESŁAW BUGDALSKI