Pobierz cały numer w wersji PDF. - Przegląd Zachodniopomorski

Recenzje ∗ Omówienia ∗ Polemiki185JESZCZE RAZ O FORTYFIKACJACH STARGARDU. UWAGI PO LEKTURZE ARTYKUŁU ALICJIBIRANOWSKIEJ-KURTZ 11Praca o dziejach fortyfikacji Stargarduskłada się z sześciu rozdziałów. Pierwszystanowi wstęp do głównej części pracyi poświęcony został lokalizacji miasta.Rozdział drugi omawia genezę miastai inne zagadnienia urbanistyczne. W rozdziałach3–5 w układzie chronologicznymprzedstawione zostały etapy rozwojufortyfikacji miasta od średniowiecza dopoczątku XX w. Ostatni rozdział stanowizakończenie. Pracy towarzyszy dziesięćilustracji, głównie dawnej kartografii miejskiej.Krótka synteza stargardzkich fortyfikacjibyła bardzo potrzebna, szczególnieobecnie, gdy Gmina Miasto StargardSzczeciński prowadzi szeroko zakrojonyprogram rewaloryzacji umocnień 2 . Po lekturzeartykułu czytelnik może być rozczarowanyi może odczuwać znaczny niedosytinformacji jak na tak zarysowany tytułpracy. Wobec ogólności faktów autorkapowinna w podtytule podkreślić przyczynkarskicharakter swej publikacji, który jestw zasadzie podsumowaniem wiedzy nieźródłowej, a autorki na ten temat. Możnaby domniemywać, że w artykule zostaniepołączony warsztat historyka, historykaarchitektury obronnej, z metodami1A. Biranowska-Kurtz, Fortyfi kacje StargarduSzczecińskiego, „Przegląd Zachodniopomorski” 2010,z. 3, s. 53–79.2Po pracach konserwatorskich jest Brama Młyńska(Portowa) wraz z przyległym odcinkiem murów,a w trakcie realizacji jest renowacja Bramy Wałoweji przyległego fragmentu muru oraz Basteja z muramiobronnymi pomiędzy Basztą Tkaczy (Lodową)i Bramą Pyrzycką.historii sztuki, aby tak nakreślony obrazukazać na tle choćby obwarowań innychmiast pomorskich. Dzięki temu można bybyło otrzymać odpowiedź na pytanie, czyfortyfikacje Stargardu są czymś wyjątkowym,odmiennym, czy też zbliżonym dorealizacji tego typu. Znając starszą literaturęo obwarowaniach miast pomorskich,w tym Stargardu, ich podstawę stanowiło– solidne z reguły – rozpoznanie bazyźródłowej i bibliograficznej. W recenzowanejpracy zauważymy cytowanie wieluniepublikowanych dokumentacji, przyjedno czesnym braku podstawowych dlazagadnienia studiów wydanych drukiem 3 .Nieszczęśliwym zabiegiem jest użyciew tytule współczes nej nazwy miasta „StargardSzczeciński” w odniesieniu do opisywanegozagadnienia – fortyfikacji historycznych,gdy wystarczyło pozostać przysłowie „Stargard”, które jest praktycznieniezmienne i rozpoznawalne od setek lat.Jest to przecież ogólnie przyjęta praktykaw piśmiennictwie historycznym.Wiele uchybień, niedociągnięć i błędóww tekście zmusza do przeprowadzeniawnikliwej lektury mającej na celu ukazanienieścisłości, aby nie dostały się w takiej3Por. R. Holsten, Die älteste Befestigung derpommerschen Städte nach den ältesten Urkunden,„Monatsblätter der Gesellschaft für pommerscheGeschichte und Altertumskunde” 45 (1931, s. 82–88;z licznymi uwagami praca: E. Lukas, Miejskie budownictwoobronne w Księ stwie Zachodnio-Pomorskim,w: Sztuka Pomorza Zachodniego, red. Z. Świechowski,Warszawa 1973, s. 181–224; D.A. Ptaszyńska,Miejskie mury obronne w województwie koszalińskim,Koszalin 1974; E. Lukas, Średniowieczne murymiejskie na Pomorzu Zachodnim, Poznań 1975.