Publikacja w wersji do pobrania (pdf) - Czerwiec '56 - Instytut ...

178 Hanna Labrenz-Weissw przysz³ym procesie demokratyzacji nie tylko w Polsce, ale równie¿ w innychkrajach demokracji ludowej. Bezpoœredni¹ konsekwencj¹ Poznania by³o, wed³ugHaricha i Lukácsa, odnowienie i odm³odzenie socjalizmu w Polsce 60 .Tak¿e jeden z g³ównych cz³onków grupy Haricha, Bernd Steinberger 61 ,odnosi³ siê w czasie wielokrotnych przes³uchañ do problematyki powstaniaw Poznaniu. Twierdzi³, ¿e prasa NRD jednostronnie przedstawia³a te wydarzeniajako czyst¹ dywersjê zachodnich agentów, a relacje z procesów by³yzaprzeczeniem ich przebiegu. Steinberger twierdzi³, ¿e dowiedzia³ siê odpolskich kolegów, ¿e przyczyn¹ powstania w Poznaniu by³y ciê¿kie warunki¿ycia klasy robotniczej i nieudolnoœæ socjalistycznego aparatu partyjnego.„Agenci, którzy wszêdzie i zawsze bywaj¹, mogli te wydarzenia wykorzystaæ dlaw³asnych celów, ale to nie oni byli ich przyczyn¹” 62 . Gdy jeszcze rozesz³a siêw NRD wieœæ o tym, ¿e raport o procesie w Poznaniu, który by³ przygotowanydla gazety „Wochenpost”, nie móg³ siê w koñcu ukazaæ, poniewa¿ nieodpowiada³ oficjalnej linii SED, sta³o dla Steinbergera oczywiste, ¿e stalinowcyw NRD nie toleruj¹ obiektywnej oceny procesów politycznych, tak jak nie tolerowaliuczciwych relacji po 17 czerwca 1953 roku. Steinberger by³ oburzony,¿e przemówienie Gomu³ki z paŸdziernika 1956 r. pozna³ dopiero z zachodnichœrodków przekazu. Stwierdzi³ jednoczeœnie, ¿e zgadza siê w pe³ni z krytyk¹Gomu³ki zarówno w stosunku do spraw wewnêtrznych, jak i wobec ZSRR.Dnia 28 czerwca 1956 w krzyku robotników Poznania o chleb i wolnoœæeksplodowa³o – motywowane celami spo³ecznymi i politycznymi – niezadowoleniePolaków, które doprowadzi³o w konsekwencji do du¿ych ustêpstwpod adresem spo³eczeñstwa polskiego ze strony kierownictwa partyjnegoi rz¹dowego, które bez tej zbrojnej krytyki od do³u nigdy by nie zosta³yzrealizowane. Do politycznych zdobyczy opozycyjnych cz³onków partii i intelektualistównale¿a³a niew¹tpliwie ca³kowita polityczna rehabilitacja W³adys³awaGomu³ki oraz jego bliskich wspó³pracowników: Spychalskiego i Kliszki4 sierpnia 1956 r. Niebawem Polska znalaz³a siê w czo³ówce pañstw socjalistycznychnajdalej zaawansowanych nie tylko w rehabilitacjach prawnych, alerównie¿ czysto politycznych przemianach.Poznañski Czerwiec jest w Europie Zachodniej i na ca³ym œwiecie ma³oznany. Powstanie w Poznaniu by³o jednak pocz¹tkiem nastêpnych krwawychpowstañ w krajach tzw. obozu socjalistycznego, które tak samo jak powstaniepoznañskie, bêd¹ mog³y zostaæ gruntownie zbadane dopiero po otwarciuwszystkich archiwów komunistycznych s³u¿b bezpieczeñstwa i partii komunistycznych.60 Por. Persönliche Niederschrift zu meinen parteifeindlichen Handlungen im Herbst 1956vom z dnia 29.12.1956 , [w:] Wolfgang Harich i inni, MfS, AU 89/57, t. 9, s. 41 i n.; BStU, ZA.61 Steinberger by³ ¯ydem i wróci³ w 1945 roku z emigracji w Szwajcarii do Niemiec, gdziestudiowa³ ekonomiê w Lipsku. Steinberger zosta³ aresztowany i przebywa³ w rosyjskim wiêzieniudo 1955 r. Nastêpnie zosta³ zrehabilitowany. Jednak¿e nie zgadza³ siê z polityk¹ SEDi zamierza³ z niej wyst¹piæ.62 Por. Wolfgang Harich i in., MfS AU 89/57, t. 24, s. 128; BStU, ZA.