200 Konrad Bia³eckiperon 4 40 . Kiedy wreszcie pod os³on¹ wojska pogotowie zabra³o zmasakrowanegokaprala by³o ju¿ za póŸno na skuteczn¹ pomoc medyczn¹. Zmar³w Szpitalu Wojskowym nr 111 w skutek odniesionych obra¿eñ 41 . TymczasempóŸniejsi pods¹dni <strong>do</strong>puœcili siê, najpraw<strong>do</strong>po<strong>do</strong>bniej wraz z innymi osobami,w³amania <strong>do</strong> sklepików spo¿ywczych znajduj¹cych siê na terenie dworcai przyw³aszczenia czêœci znajduj¹cych siê w nich produktów ¿ywnoœciowych.Warto podkreœliæ, ¿e sami zainteresowani, przyznaj¹c siê <strong>do</strong> przyw³aszczeniakilku artyku³ów ¿ywnoœciowych, zaprzeczali, wbrew zeznaniom œwiadków,jakoby brali udzia³ w rozbijaniu sklepików 42 . Pe³ny wykaz strat poniesionychprzez Kolejowe Zak³ady Gastronomiczne <strong>do</strong>³¹czono równie¿ <strong>do</strong> materia³uœledztwa 43 .Wiêkszoœæ œwiadków przes³uchanych przez œledczych podkreœla³a, ¿e wszyscyw t³umie byli przekonani, ¿e oto jest wywierana s³uszna pomsta na„mordercy kobiet i dzieci”. Mówiono, ¿e maltretowany funkcjonariusz zabi³,w ró¿nych wersjach, ciê¿arn¹ kobietê, kobietê i dziecko, dwie kobiety i dwójkêdzieci b¹dŸ ch³opca nios¹cego transparent. Co ciekawe, nikt przy tym niezwróci³ uwagi na fakt, ¿e kpr. Izdebny nie mia³ wtedy przy sobie ¿adnej broni.W t³umie brak by³o zgodnoœci równie¿ co <strong>do</strong> tego, kim by³ bity. Wiêkszoœætwierdzi³a, ¿e to „ubowiec”, ale byli te¿ i tacy, którzy zarzekali siê, ¿e to„radziecki major” 44 .Zazwyczaj przes³uchiwani œwiadkowie potrafili przekazaæ informacjê <strong>do</strong>tycz¹c¹tylko czêœci opisywanych powy¿ej wydarzeñ. Warto <strong>do</strong>daæ, ¿e w teczkachznalaz³y siê nawet zeznania œwiadków spoza Poznania, którzy 28 czerwcaprzeje¿d¿ali przez stolicê Wielkopolski i byli mimowolnymi obserwatoramipobicia kpr. Izdebnego. W relacji jednej z kobiet, która akurat wtedy znaj<strong>do</strong>wa³asiê w poci¹gu przeje¿d¿aj¹cym przez Poznañ, kilku pasa¿erów próbowa³ointerweniowaæ pytaj¹c bij¹cych: „za co go bijecie?”. Odpowiedzi¹ na ichw¹tpliwoœci by³y okrzyki: „¿e jest on z UB i mor<strong>do</strong>wa³ on matki i dzieci” 45 lub40 Protokó³ przes³uchania œwiadka Antoniego Nowaka, Akta œledcze, t. 1z5,s.234.41 Tak opisa³ je ówczesny komendant szpitala p³k dr Szerszewski: „Chory przy oczyszczaniuran i obmywaniu twarzy zmar³ nie odzyskawszy przytomnoœci. Stwierdzono liczne rany t³uczono-ciêteczêœci ow³osionej g³owy, wgniecenie koœci czaszki w obrêbie sklepienia. Liczne ranyt³uczono-ciête twarzy, wielokrotne z³amanie koœci nosa i twarzy, zasinienie w obrêbie szyi, barkówi górnej czêœci klatki piersiowej”. Pismo komendanta 111 szpitala wojskowego w Poznaniuz 11 VII 1956 r., Akta œledcze, t. 2z5,s.197. Wspomniany ju¿ wczeœniej kierowca karetkipogotowia, która zabra³a Izdebnego <strong>do</strong> szpitala zezna³, ¿e pobity wygl¹da³ jak „bry³a krwi”.Protokó³ przes³uchania œwiadka A. Gwiryna z 25 VII 1956 r., Akta œledcze, t. 1z5,s.320.42 Na podstawie kilkunastu, czêsto sprzecznych z sob¹, relacji <strong>do</strong>tycz¹cych udzia³u Foltynowicza,¯urka i Sroki w pl¹drowaniu sklepów na dworcu trudno jednoznacznie ustaliæ stopieñich winy w tym zakresie. Z ca³¹ pewnoœci¹ mo¿na jedynie stwierdziæ, ¿e ca³a trójka przyw³aszczy³asobie czêœæ produktów z rozbitych sklepików.43 Wykaz strat Kolejowych Zak³adów Gastronomicznych, Akta œledcze, t. 2z5,s.218–226.44 Protokó³ przes³uchania œwiadka J. Pfeiffera z 23 VII 1956 r. Akta œledcze, t. 1z5,s.310.45 Informacje pochodz¹ce od ¿ony, jad¹cej 28 VI 1956 r. poci¹gem relaji Szczecin–£ódŸ,maj¹cym przymusowy postój w Poznaniu, przekaza³ 29 VI 1956 r. w formie notatki s³u¿bowej
Przebieg œledztwa prowadzonego przed „procesem trzech”... 201„jak Pani go ¿al, to niech siê Pani po³o¿y obok niego” 46 . Jak wynika z tej samejrelacji masakrowaniu funkcjonariusza WUds.BP przygl¹da³o siê, nie reaguj¹c,4 milicjantów. Przecz¹ temu zeznania milicjantów z posterunku dworcowego,którzy zgodnie zeznali, ¿e usi³owali <strong>do</strong>trzeæ <strong>do</strong> bitego, ale pod wp³ywem gróŸbze strony t³umu, w obawie o w³asne ¿ycie wycofali siê 47 . Jeszcze inny œwiadekopowiada³, jak to Foltynowicz skaka³ po klatce piersiowej Izdebnego, wykrzykuj¹c,¿e musi zdechn¹æ, a Sroka udawa³ lekarza, podnosz¹c owiniêtymw papier palcem powieki pobitego i wk³ada³ mu nie<strong>do</strong>pa³ek papierosa <strong>do</strong>gard³a (w innej <strong>wersji</strong> rzuci³ w niego nie<strong>do</strong>pa³kiem) 48 . W kilku zeznaniachpor. Jan Mackiewicz, z-ca naczelnika Wydzia³u IV WUds.BP w £odzi. Akta Józefa Foltynowicza,IPN Po 04/2443, k. 47.46 Wedle zeznañ jednego ze œwiadków, propozycjê po³o¿enia siê obok bitego z³o¿y³ owejkobiecie J. Sroka, Protokó³ przes³uchania œwiadka Witolda Wechmanna z 6 VII 1956 r., Aktaœledcze, t. 1z5,s.258.47 Tak ca³¹ sytuacjê opisa³ por. Józef KuŸniak, ówczesny komendant Rejonowej KolejowejMilicji Obywatelskiej w Poznaniu: „Oko³o godz. 14. 00 grupa operacyjna zamel<strong>do</strong>wa³a mi, ¿e naperonie czwartym dworca osobowego w Poznaniu wtargnê³a grupa bojówkarzy, ok. 500 osóbi morduj¹ cz³owieka, krzycz¹c, ¿e jest to major z Urzêdu Bezpieczeñstwa, morderca ludzi. JakoKomendant Rejonu wys³a³em na miejsce pracowników operacyjnych po cywilnemu, aby rozeznaliilu jest pasa¿erów na peronie czwartym i ilu bojówkarzy jednoczeœnie poleci³em roz³a<strong>do</strong>waæsytuacjê wewn¹trz grupy bojówkarzy. Kilka minut póŸniej otrzyma³em wia<strong>do</strong>moœæ, ¿e na peronieczwartym jest ok. 2 tys. ludzi, wœród nich oko³o 200 bojówkarzy, którzy podsycaj¹ <strong>do</strong> morderstwai wznosz¹ wrogie okrzyki. Poniewa¿ si³y funkcjonariuszy MO by³y nie wystarczaj¹ce na rozpêdzeniegrupy bojówkarzy i gapiów a w t³umie nie mog³em u¿yæ broni zamel<strong>do</strong>wa³em o sytuacji na tereniedworca Komendantowi Wojewódzkiemu MO p³k. [Tadeuszowi] Pietrzakowi <strong>do</strong> Sztabu ZabezpieczeniaMiasta – Komendantowi Miasta kpt. Bierzysko prosz¹c o pomoc. Otrzyma³em odpowiedŸ,¿e pomocy nie otrzymam, gdy¿ brak odpowiednich si³ a te si³y które by³y na terenie miastazabezpiecza³y inne obiekty. Komendant Wojewódzki MO poleci³ mi dzia³aæ we w³asnym zakresiei unikaæ strzelania <strong>do</strong> w t³um. Wobec powy¿szego uda³em siê na teren stacji <strong>do</strong> KomisariatuKolejowego MO sk¹d wys³a³em na peron czwarty w grupê bojówkarzy 10 funkcjonariuszy MOpo cywilnemu z zadaniem, aby przy zbli¿aniu umundurowanych funkcjonariuszy MO nawo³ywaæbojówkarzy <strong>do</strong> pozostawienia mor<strong>do</strong>wanego ¿o³nierza i ucieczki. Kilka minut póŸniej zabra³em10-ciu umundurowanych funkcjonariuszy MO uzbrojonych w pistolety i uda³em siê na peronczwarty, gdzie zasta³em du¿e zgrupowanie ludzi. Wraz z milicjantami poszed³em [wyraz nieczytelny– K.B.] t³um na boki nawo³uj¹c <strong>do</strong> rozejœcia i w ten sposób <strong>do</strong>szed³em <strong>do</strong> dwóch metrów<strong>do</strong> mor<strong>do</strong>wanego ¿o³nierza. W dalszym ci¹gu krzycz¹c nawo³ywa³em <strong>do</strong> odst¹pienia od morderstwachc¹c <strong>do</strong>jœæ <strong>do</strong> ¿o³nierza i zabraæ go. W tym czasie grupa bojówkarzy bli¿ej mi nieznanakopa³a po g³owie i bokach le¿¹cego nieprzytomnie na ziemi ¿o³nierza. Na mój wi<strong>do</strong>k i wezwanie(by³em w mundurze por. MO) bojówkarze podnieœli dziki krzyk i gwizdy, a nastêpnie skierowalisiê w moj¹ stronê krzycz¹c „Rozbroiæ go – powiesiæ go – na szyny go”. Nie maj¹c odpowiedniejliczby ludzi i nie chc¹c strzelaæ w t³um por. J. KuŸniak wycofa³ siê. Akta œledcze, t. 1 z 5,s. 289–291. Wersjê wydarzeñ podan¹ przez komendanta potwierdzili inni obecni na dworcu milicjanci.O samym fakcie interwencji funkcjonariuszy wspomnia³ te¿ w swych zeznaniach J. Pfeiffer,lekarz. Protokó³ przes³uchania œwiadka J. Pfeiffera z 23 VII 1956 r. Akta œledcze, t. 1 z 5, s. 309.Bez w¹tpienia w powy¿szym fragmencie w¹tpliwoœci musi budziæ podana liczba osób obecnych naperonie 4. Mo¿na siê jedynie <strong>do</strong>myœlaæ, ¿e zosta³a ona zawy¿ona b¹dŸ na skutek zdenerwowanialicz¹cego, b¹dŸ w celu podkreœlenia, jak trudne zadanie sta³o przed garstk¹ milicjantów.48 Protokó³ przes³uchania œwiadka Witolda Wechmanna z 6 VII 1956 r, Akta œledcze, t. 1z5,s. 227.
- Page 1:
Poznañski Czerwiec 1956
- Page 4 and 5:
© Copyright by Instytut Historii U
- Page 7 and 8:
WSTÊPJednym z wa¿niejszych, jeœl
- Page 9:
Wstêp 9o Poznañskim Czerwcu w lat
- Page 12 and 13:
12 Stanis³aw Jankowiakdowano reszt
- Page 14 and 15:
14 Stanis³aw JankowiakRobotnicza,
- Page 16 and 17:
16 Stanis³aw Jankowiakprzekraczaj
- Page 18 and 19:
18 Stanis³aw Jankowiakwtedy Stefan
- Page 20 and 21:
20 Stanis³aw Jankowiakpocz¹tek wa
- Page 23 and 24:
TOMASZ ROCHATKANASTROJE W POZNAÑSK
- Page 25 and 26:
Nastroje w poznañskich zak³adach
- Page 27 and 28:
Nastroje w poznañskich zak³adach
- Page 29 and 30:
Nastroje w poznañskich zak³adach
- Page 31 and 32:
Nastroje w poznañskich zak³adach
- Page 33 and 34:
JERZY EISLERPOZNAÑSKI CZERWIEC ’
- Page 35 and 36:
Poznañski Czerwiec '56 - powstanie
- Page 37 and 38:
Poznañski Czerwiec '56 - powstanie
- Page 39 and 40:
Poznañski Czerwiec '56 - powstanie
- Page 41 and 42:
Poznañski Czerwiec '56 - powstanie
- Page 43 and 44:
KRZYSZTOF STRYJKOWSKIPOZNAÑSKI CZE
- Page 45 and 46:
Poznañski Czerwiec w materia³ach
- Page 47 and 48:
Poznañski Czerwiec w materia³ach
- Page 49 and 50:
Poznañski Czerwiec w materia³ach
- Page 51 and 52:
BARTOSZ RYBAK, RAFA£ RECZEKDOKUMEN
- Page 53 and 54:
Dokumentacja archiwalna dotycz¹ca
- Page 55 and 56:
Dokumentacja archiwalna dotycz¹ca
- Page 57 and 58:
Dokumentacja archiwalna dotycz¹ca
- Page 59 and 60:
Dokumentacja archiwalna dotycz¹ca
- Page 61 and 62:
Dokumentacja archiwalna dotycz¹ca
- Page 63 and 64:
JANUSZ KARWATECHA CZERWCA 1956 W WO
- Page 65 and 66:
Echa Czerwca 1956 w Wojsku Polskim
- Page 67 and 68:
Echa Czerwca 1956 w Wojsku Polskim
- Page 69 and 70:
Echa Czerwca 1956 w Wojsku Polskim
- Page 71:
Echa Czerwca 1956 w Wojsku Polskim
- Page 74 and 75:
74 Kazimierz Koz³owskiuwa¿a, ¿e
- Page 76 and 77:
76 Kazimierz Koz³owskia kilku akty
- Page 78 and 79:
78 Kazimierz Koz³owskidotycz¹cych
- Page 81 and 82:
RAFA£ HABIELSKIMO¯LIWOŒCI I OCZE
- Page 83 and 84:
Mo¿liwoœci i oczekiwania emigracj
- Page 85 and 86:
Mo¿liwoœci i oczekiwania emigracj
- Page 87 and 88:
Mo¿liwoœci i oczekiwania emigracj
- Page 89 and 90:
Mo¿liwoœci i oczekiwania emigracj
- Page 91 and 92:
Mo¿liwoœci i oczekiwania emigracj
- Page 93 and 94:
Mo¿liwoœci i oczekiwania emigracj
- Page 95 and 96:
Mo¿liwoœci i oczekiwania emigracj
- Page 97 and 98:
Najlepsza audycja nie jest warta je
- Page 99 and 100:
Poznañski Czerwiec w programach Ro
- Page 101 and 102:
Poznañski Czerwiec w programach Ro
- Page 103 and 104:
Poznañski Czerwiec w programach Ro
- Page 105:
Poznañski Czerwiec w programach Ro
- Page 108 and 109:
108 Marek Miko³ajczykwat 4 . Cenny
- Page 110 and 111:
110 Marek Miko³ajczykNa pocz¹tku
- Page 112 and 113:
112 Marek Miko³ajczyk2. RELACJE I
- Page 114 and 115:
114 Marek Miko³ajczykrzetelnie zac
- Page 116 and 117:
116 Marek Miko³ajczyki Poznaniu, p
- Page 118 and 119:
118 Marek Miko³ajczykdzono, ¿e de
- Page 120 and 121:
120 Marek Miko³ajczykNa ³amach
- Page 122 and 123:
122 Marek Miko³ajczykterweniowaæ
- Page 124 and 125:
124 Marek Miko³ajczykrobotników o
- Page 126 and 127:
126 Olena AntipowaW³adza radziecka
- Page 128 and 129:
128 Olena Antipowanych i znacz¹cym
- Page 130 and 131:
130 Olena Antipowate¿ kontaktuje s
- Page 132 and 133:
132 Olena Antipowaw tym, i¿ demons
- Page 134 and 135:
134 Tadeusz Kopyœna S³owacji za g
- Page 136 and 137:
136 Tadeusz Kopyœby³o nieprawd¹.
- Page 138 and 139:
138 Tadeusz Kopyœbrak jednoœci w
- Page 140 and 141:
140 Tadeusz Kopyœdo demokratyzacji
- Page 142 and 143:
142 Tadeusz Kopyœzginêli podczas
- Page 144 and 145:
144 Tadeusz Kopyœkonfederacji nadd
- Page 146 and 147:
146 Tadeusz Kopyœwijakach (przed r
- Page 148 and 149:
148 Tadeusz KopyœPolscy dyplomaci
- Page 150 and 151: 150 János Tischlertarzem partii zo
- Page 152 and 153: 152 János Tischlerdzienniki przyni
- Page 154 and 155: 154 János Tischlerwszed³ na plac
- Page 156 and 157: 156 János Tischlerstraci³a rozezn
- Page 158 and 159: 158 János Tischlerró¿ne rzeczy.
- Page 160 and 161: 160 János TischlerWêgrzech, wed³
- Page 162 and 163: 162 János TischlerKiedy 4 listopad
- Page 164 and 165: Rewolucja wêgierska 1956 roku oraz
- Page 166 and 167: 166 Hanna Labrenz-Weissnie tylko w
- Page 168 and 169: 168 Hanna Labrenz-WeissW efekcie do
- Page 170 and 171: 170 Hanna Labrenz-Weisszapoznaæ si
- Page 172 and 173: 172 Hanna Labrenz-Weisswczeœniej b
- Page 174 and 175: 174 Hanna Labrenz-WeissFormu³owani
- Page 176 and 177: 176 Hanna Labrenz-WeissŒlady powst
- Page 178 and 179: 178 Hanna Labrenz-Weissw przysz³ym
- Page 180 and 181: 180 Stanis³aw ¯erkoPartii Jednoœ
- Page 182 and 183: 182 Stanis³aw ¯erko1953 r. okreœ
- Page 184 and 185: 184 Stanis³aw ¯erkokazanych przez
- Page 186 and 187: 186 Stanis³aw ¯erkoNiemiec nie ma
- Page 188 and 189: 188 Stanis³aw ¯erkoW³oszech, lec
- Page 191 and 192: KONRAD BIA£ECKIPRZEBIEG ŒLEDZTWA
- Page 193 and 194: Przebieg œledztwa prowadzonego prz
- Page 195 and 196: Przebieg œledztwa prowadzonego prz
- Page 197 and 198: Przebieg œledztwa prowadzonego prz
- Page 199: Przebieg œledztwa prowadzonego prz
- Page 203 and 204: Przebieg œledztwa prowadzonego prz
- Page 205: Przebieg œledztwa prowadzonego prz
- Page 208 and 209: 208 Anna Skupieñcelem objêcia nad
- Page 210 and 211: 210 Anna SkupieñW manifestacji prz
- Page 212 and 213: 212 Anna SkupieñAnalizuj¹c materi
- Page 214 and 215: 214 Anna Skupieñwywi¹zywanie siê
- Page 216 and 217: 216 Anna Skupieñz informacj¹ o il
- Page 218 and 219: 218 Anna SkupieñFormalnie œledztw
- Page 221 and 222: JAN MI£OSZPRZEBIEG ŒLEDZTWA PROWA
- Page 223 and 224: Przebieg œledztwa prowadzonego prz
- Page 225 and 226: Przebieg œledztwa prowadzonego prz
- Page 227 and 228: Przebieg œledztwa prowadzonego prz
- Page 229 and 230: Przebieg œledztwa prowadzonego prz
- Page 231: Przebieg œledztwa prowadzonego prz
- Page 234 and 235: 234 Jan Sandorskispo³eczeñstwa po
- Page 236 and 237: 236 Jan SandorskiŒmieræ Stalina 5
- Page 238 and 239: 238 Jan Sandorski2. Rozprawa z b³
- Page 240 and 241: 240 Jan SandorskiW ich efekcie Zofi
- Page 242 and 243: 242 Jan Sandorskiz w³asnej praktyk
- Page 244 and 245: 244 Jan SandorskiRoman £yczywek uz
- Page 246 and 247: 246 Rafa³ LeœkiewiczS. Hejmowskie
- Page 248 and 249: 248 Rafa³ Leœkiewiczmecenasa z te
- Page 250 and 251:
250 Rafa³ LeœkiewiczW wyniku podj
- Page 252 and 253:
252 Rafa³ LeœkiewiczHejmowski cz
- Page 255 and 256:
ZOFIA TROJANOWICZOWAJAK POWSTAWA£A
- Page 257 and 258:
Jak powstawa³a ksi¹¿ka Poznañsk
- Page 259 and 260:
EUGENIA R. DABERTOWAPAMIÊÆ O POZN
- Page 261 and 262:
Pamiêæ o Poznañskim Czerwcu w la
- Page 263 and 264:
Pamiêæ o Poznañskim Czerwcu w la
- Page 265 and 266:
Pamiêæ o Poznañskim Czerwcu w la
- Page 267:
Pamiêæ o Poznañskim Czerwcu w la
- Page 270 and 271:
270 Andrzej Kwileckipoœwiêcon¹
- Page 272 and 273:
272 Andrzej Kwileckii tradycji pols
- Page 274 and 275:
274 Andrzej Kwileckiniczych prowoka
- Page 276 and 277:
276 Andrzej KwileckiW czerwcu 1956
- Page 278 and 279:
278 Andrzej Kwileckipoznañskich, p
- Page 281 and 282:
INDEKS OSÓBAAckermann Anton 179Ada
- Page 283 and 284:
Indeks osób 283Jilemnicki Peter 13
- Page 285 and 286:
Indeks osób 285Oriechow Aleksandr
- Page 287 and 288:
Indeks osób 287Wollweber Ernst 167
- Page 289:
289 Wykaz skrótówPSLPWRNPZPRRFNRI