Publikacja w wersji do pobrania (pdf) - Czerwiec '56 - Instytut ...

STANIS£AW ¯ERKOREAKCJE NIEMIECKIE NA WYDARZENIA W POZNANIU1. WSCHODNIONIEMIECKI CZERWIEC I CZERWIEC POZNAÑSKIMówi¹c o niemieckich reakcjach na Poznañski Czerwiec nie sposób nieuczyniæ punktem wyjœcia wydarzeñ w Niemczech Wschodnich niemal dok³adnietrzy lata wczeœniej, a które sta³y siê w 1956 r. w obydwu pañstwachniemieckich punktem odniesienia przy formu³owaniu ocen tego, co nast¹pi³ow Poznaniu. Rozruchy w Berlinie Wschodnim i wielu innych miastach NRDby³y bowiem pierwszym na tak¹ skalê wolnoœciowym zrywem w tzw. krajachdemokracji ludowej 1 . Mówi siê w Niemczech o „powstaniu ludowym (Volksaufstand)17 czerwca 1953 r.”, gdy¿ tego dnia protesty i walki wesz³y w fazêszczytow¹ – tego dnia zosta³o krwawo st³umione powstanie w BerlinieWschodnim. Manifestacje jednak rozpoczê³y siê dzieñ wczeœniej, 16 czerwca,a do pojedynczych demonstracji dochodzi³o jeszcze 18 czerwca.W Niemczech Wschodnich, podobnie jak w Polsce trzy lata póŸniej, dozrywu dosz³o wówczas, gdy przywódcy podjêli próbê pewnego zliberalizowaniastosunków wewnêtrznych. Podobnie jak w Polsce nastêpowa³o to w warunkachkryzysu w tzw. œcis³ym kierownictwie partyjno-pañstwowym po œmierciStalina. W wypadku NRD jednak to nowi przywódcy ZSRR z £awrientijemBeri¹ (który zapewne nosi³ siê z zamiarem doprowadzenia do zjednoczeniaNiemiec za cenê ich neutralizacji) zaczêli domagaæ siê od wschodnioniemieckichkomunistów zliberalizowania kursu wewnêtrznego. Popierana przezBeriê czêœæ kierownictwa SED (Wilhelm Zaisser, Rudolf Herrnstadt, AntonAckermann) podjê³a w tej sytuacji zabiegi na rzecz odsuniêcia od w³adzydotychczasowego przywódcy – Waltera Ulbrichta. W wyniku starañ tej w³aœniegrupy, 9 czerwca 1953 r. Biuro Polityczne KC Niemieckiej Socjalistycznej1 W literaturze polskiej najobszerniej jak dot¹d w: Powstanie czerwcowe w NRD w 1953 rokuna tle innych wyst¹pieñ antykomunistycznych w krajach Europy Œrodkowo-Wschodniej, red.K. Ruchniewicz, Wroc³aw 2003. Z nowszej literatury niemieckie zob.: D. Torsten, Waffen gegendas Volk. Der Aufstand vom 17. Juni 1953, München 2003; I.-S. Kowalczuk, 17. Juni 1953– Volksaufstand in der DDR. Ursachen – Abläufe – Folgen, Bremen 2003; H. Knabe, 17. Juni1953. Ein deutscher Aufstand, München 2003. Ukaza³o siê te¿ du¿o monografii poœwiêconychzajœciom na prowincji. W sumie z okazji 50. rocznicy wydarzeñ ukaza³o siê w RFN ok. 30 ksi¹-¿ek na ten temat.