Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Psikodinamik Açıdan Madde Kullanım Bozukluğu<br />
kullanım riskine daha açık olduğu saptanmıştır.<br />
Madde bağımlısı ergen, babalarını annelerine göre<br />
daha az kabul edici olarak algılamaktadır. Bir<br />
ebe<strong>ve</strong>ynin çocuğunu ihmal etmesi, ihtiyaçlarına<br />
kayıtsız kalması, maddi <strong>ve</strong> manevi gereksinimlerini<br />
karşılayamaması anlamına gelmektedir. Özellikle<br />
psikolojik açıdan ulaşılmazlık ergen için oldukça<br />
incitici olabilir. Özellikle erkek çocuklar için<br />
özdeşim modeli olması beklenen babaların ihmali<br />
ergenin evin dışında özdeşim nesneleri aramasına<br />
<strong>ve</strong> riskli akran grupları içerisinden farklı özdeşim<br />
modelleri benimsemesine yol açacaktır. MKB’da<br />
babanın reddedici tutumunun anneninkine göre<br />
daha örseleyici <strong>ve</strong> daha ciddi risk etkeni olduğunu<br />
söylemektedir. Madde kullanan ergenler annelerini<br />
daha saldırgan algılamakta <strong>ve</strong> anneleri tarafından<br />
daha az sevildiklerine inanmaktadırlar. Alkol <strong>ve</strong><br />
madde kullanım riski olan çocuk <strong>ve</strong> ergenler sıklıkla<br />
sağlıksız bir iletişim ortamına <strong>ve</strong> yeterliliği düşük<br />
ebe<strong>ve</strong>ynlere sahip olup, daha çok azar işitmekte,<br />
fiziksel ya da sözel şiddete daha fazla maruz<br />
kalmaktadırlar. Bu durumdaki bir çocuğun ya da<br />
ergenin kendisini annesi tarafından daha az sevilmiş<br />
algılaması sürpriz sayılmamaktadır (7).<br />
Akran Grubu <strong>ve</strong> Bağımlılık<br />
Ergenlik döneminde akran kümesi ya da arkadaşın<br />
önemi giderek artar, ebe<strong>ve</strong>ynlerin yerini almaya<br />
başlar. Ergenler, ebe<strong>ve</strong>ynlerinden ayrımlaşma,<br />
cinsel dürtü olgunlaşmasının neden olduğu değişim<br />
süreçlerini yürütme, yeni benlik yetileri <strong>ve</strong> değerler<br />
geliştirmeleri için akran kümesine gereksinim<br />
duyarlar. Akran kümesinin içsel gerginliğin azaltıcı,<br />
gelişim süreçlerini kolaylaştırıcı, destekleyici çok<br />
yönlü işlevleri ergenler için çok önemlidir. Akran<br />
kümesinde yer alan üyeler kendi eksikliklerine,<br />
kararsızlıklarına hoşgörülüdürler. Bu durum<br />
ergenlerin akran kümesi içindeyken beğenmedikleri<br />
davranışları dışsallaştırmalarına ya da onları<br />
ebe<strong>ve</strong>ynlerine yansıtmalarına beğendiklerini<br />
ise içselleştirmelerine neden olmaktadır. Akran<br />
kümesinde davranışları belirleyici ortak bir<br />
yönetmeliğin gü<strong>ve</strong>ni artırdığı, karşılıklı bağımlılığı<br />
kolaylaştırıcı işlevi vardır. Ergenler ortak ülküde,<br />
birleşir. Bu birleşme grubun çekiciliğini artırır.<br />
Çok sayıda araştırmada benzer davranış özellikleri<br />
gösteren çocukların aynı grupta yer aldığını<br />
bildirmektedir. Bunlar arasında sigara ya da alkol<br />
içen ergenlerin yine benzer davranış gösteren<br />
ergenlerle aynı grupta yer aldıkları <strong>ve</strong> arkadaşlık<br />
ettikleri bildirilmiştir (8). Madde kullanan bir yaşıt ile<br />
geçirilen zamanın gencin alkol <strong>ve</strong> madde kullanımı<br />
ile güçlü bir ilişkisi olduğu bildirilmiştir. Akranların<br />
madde kullanması, sosyal ortamı madde kullanımına<br />
el<strong>ve</strong>rişli hale getirmektedir. Özellikle epidemik bir<br />
sürecin varlığında aynı yaştaki gençlerin madde<br />
kullanım sıklığı artmaktadır.<br />
Ergenlerin sigara içme alışkanlığı içmeyerek<br />
kazanacakları zayıflık etiketinden ya da ona<br />
sunacağı sosyallik eksikliğinden kaçınmak için<br />
sürdürürler. Grup içindeki incinebilir özelliği olan<br />
ergenler baskın üyelerin etkisi altında kalarak<br />
olumsuz davranışlar sergileyebilirler. Akran grupları<br />
yaşam tarzı içme davranışı gibi konularda etkili<br />
olurlarken aileler çocuk üzerine özellikle iş <strong>ve</strong><br />
eğitim konularında rol gösterici olurlar (9).<br />
Psikanalitik kuramlar<br />
Freud hayatının son döneminde yaşamış olduğu<br />
hastalıktan dolayı uyuşturucu madde kullanmaktaydı.<br />
O dönemde yaşadığı ortamda moda olan <strong>ve</strong> yine<br />
o dönemde tababette de rahatlıkla kullanılan<br />
kokaini tanrının bir lütfu tanımı kullanmıştı. Bu<br />
maddenin bağımlılık yapıcı etkisi o dönemde<br />
bilinememekteydi. Hiç kuşku yok ki kokainin<br />
bağımlılık yapıcı etkisini bilseydi aynı tanımlamayı<br />
yapmazdı. Freud’ün bağımlılıkla ilgili düşünceleri<br />
ise daha önceki dönemlerine dayanmaktadır.<br />
1897 yılında bir mektubunda mastürbasyonu<br />
birincil bağımlılık olarak tanımlamıştır. Freud’a<br />
göre mastürbasyon hem çekici gelmekte, hem de<br />
suçluluk duygusu yaratmaktadır Sıklıkla ebe<strong>ve</strong>ynler<br />
tarafından yasaklanır çocuklar bu yasağı içselleştirir.<br />
Dürtüsel doyum isteği <strong>ve</strong> içselleştirilmiş yasak<br />
arasında bir savaş sürer gider (10).<br />
Freud’a göre bağımlılık, yasaklanmış istek<br />
(mastürbasyon) nedeniyle kendini cezalandırma<br />
amacına hizmet eder. Freud, süperego direncinin<br />
bir başka deyişle cezalandırılma isteği <strong>ve</strong> hastanın<br />
iyi olmayı hak etmediği duygusunun aşılması en zor<br />
olan direnç olduğunu belirtir. Bu direnç, alkol kötüye<br />
kullanımı için doğrudur. İçen kişi sıklıkla alkol içtiği<br />
için kendisini cezalandırmak üzere içmeyi sürdürür.<br />
Glo<strong>ve</strong>r’de alkolizmde ki agresyonun varlığına vurgu<br />
yapar. Bu öfkenin kaynağının oral öfke <strong>ve</strong> anal<br />
sadizm olduğunu ifade eder. Alkolizm, öfkeyi ifade<br />
etmekte primitif, yetersiz <strong>ve</strong> kendini cezalandırıcı<br />
bir yoldur. Freud ise yenilenen madde kullanımının<br />
ilk bağımlılıktan sonra gelişen alkol <strong>ve</strong> madde<br />
bağımlılığının mastürbasyonu çözme başarısızlığı<br />
nedeniyle oluşan kendilik değeri kaybının üstesinden<br />
gelme girişimleri olduğunu ifade etmektedir.<br />
Yineleme kompülsiyonu teorisi de alkolizmi<br />
açıklamakta önemlidir. Kişi, alkol kullanımını<br />
kontrol edebileceğini ispat etmek için alkolü tekrar<br />
tekrar kullanır. Bu kısır döngünün kırılabilmesi için<br />
kişinin kendine yönelttiği agresyonun uygun bir<br />
şekilde dışsallaştırılması gerekir. Aynı şeyleri sigara<br />
için de söylemek mümkündür. Bedene farklı zararlı<br />
etkileri olsa da sigara da alkol gibi insanın kendine<br />
zarar <strong>ve</strong>rmesinin bir aracıdır (10).<br />
13
Change language